Page 39 - Tarih 11 | 1.Ünite

DEĞİŞEN DÜNYA DENGELERİ KARŞISINDA
OSMANLI SİYASETİ (1595-1774)

IV. Murad

IV. Murad, Osmanlı padişahları arasında farklı karakterde bir şahsiyettir. İrade ve hafızası
kuvvetli, gözü hiçbir şeyden yılmayan bu hükümdar; vesayet altında yaşadığı yıllarda dev-
let işleriyle ilgilenmiş, tebdil-i kıyafet gezerek her şeyi yakından görmüş, anlamaya çalış-
mış, memleketin iç ve dış durumunu düzeltmiştir. Sert tutumunu daha çok kötülüklerine
inandığı kimseler hakkında göstermiştir. Bazı Batı kaynaklarında, onun her tarafta hafiye
bulundurduğu ve tercüme ettirdiği Machiavelli’yi (Makyavel) okuduğu rivayet edilmiştir.
IV. Murad Dönemi âlim, şair, tarihçi, hattat ve musikişinas gibi çeşitli alanlarda yetişmiş
fikir adamları bakımından Osmanlı Devleti’nin dikkate değer bir devresi olmuştur. Evliya
Çelebi, Kâtib Çelebi, Nef’i, Şeyhülislam Yahya, Veysi, Koçi Bey, Azmizade Haleti gibi isimler
dönemin önde gelen şahsiyetlerinden sadece birkaçıdır.
Ziya Yılmazer, “Murad IV”, s.182’den düzenlenmiştir.
Aşağıdaki soruları metinden yola çıkarak cevaplayınız.

1. IV. Murad’ı diğer padişahlardan farklı kılan özellikler nelerdir?
2. “Musikişinas” ne demektir?
3. IV. Murad’ın vesayet altında bulunmasının sebepleri neler olabilir?
4. Bu dönemde çok sayıda âlim, şair ve tarihçi gibi şahsiyetlerin yetişmesinin sebepleri
neler olabilir?
5. İradesi kuvvetli devlet yöneticilerinin devletin bekasına etkileri neler olabilir?

Köprülü Mehmed Paşa
Köprülü Mehmed Paşa (Görsel 1.40), 1656’da sadrazam olurken
görevi kabul etmek için bazı şartlar ileri sürmüş ve pazarlık yap-
mıştı. Bu, Osmanlı tarihinde daha önce benzeri görülmemiş bir
durumdu. Köprülü, daha önceki sadrazamların, askerin ve sarayın
müdahalesinden dolayı iş yapamadığını biliyordu. Seleflerinden
daha geniş yetkilere sahip olmadan devlette devam eden düzen-
sizliği ortadan kaldıramaz ve Çanakkale Boğazı’nı abluka eden
Venediklileri yenemezdi. Bunun için padişahtan sadece kendisinin
kararlarının uygulanacağına dair söz aldı. Bütün tayin ve azilleri
Görsel 1.40
sadrazam yapacaktı ayrıca padişah sadrazamla ilgili çıkarılacak Köprülü Mehmed Paşa
olumsuz söylentilere itibar etmeyecekti.
Erhan Afyoncu, Sorularla Osmanlı İmparatorluğu, s.320’den düzenlenmiştir.
Aşağıdaki soruları metinden yola çıkarak cevaplayınız.
1. Köprülü Mehmed Paşa’nın sadrazamlığa getirilmesi, hangi yönden daha önce benzeri
görülmemiş bir olaydır?
2. Köprülü’den önceki sadrazamların görevlerini tam olarak yerine getirememesinin ne-
denleri nelerdir?
3. Köprülü Mehmet Paşa’nın tayin ve azilleri kendisinin yapmak istemesinin nedenleri ne-
lerdir?
4. Selef ne demektir?
5. “Padişah, sadrazamla ilgili olumsuz söylentilere itibar etmeyecek.” şartının ileri sürül-
mesinin sebebi nedir?
6. Osmanlı Devleti zamanında sadrazamlığa getirilmek isteseydiniz şartlarınız neler olurdu?

47