Page 41 - Tarih 11 - Ünite 2

DEĞİŞİM ÇAĞINDA
AVRUPA VE OSMANLI

Müteferrika ve Matbaa
İlk Türk matbaasının kurucusu İbrahim Müteferrika, basma yöntemiyle kitap çoğaltmanın
yararları ve gerekliliği üzerine bir risale yazmıştır. Bu konudaki önemli fikirleri şunlardır:
“Önemli kitapların çoğaltılması halk ve aydınlar için yararlıdır, basılı kitapların yazıları
okuyanlar için kolaylık sağlar, kentlerde kütüphanelerin kurulması öğrencilerin kolayca
kitap temin etmesine yardımcı olur.”

Paris büyükelçisi Yirmisekiz Çelebi Mehmed Efendi, Fransa ile ilişkileri geliştirmek ve Ba-
tı’daki yenilikleri takip etmekle görevlendirilmiştir. Bu görevi sırasında, basım konusuyla
da ilgilenmiş, yurda dönüşünde orada uygulanan basım tekniğinin Osmanlı diline ve ya-
zısına uygulanmasını istemiştir. Çelebi Mehmed Efendi’nin Fransa’daki elçilik görevi ve
incelemeleri sırasında oğlu Sait Efendi de yanındadır. Dolayısıyla Sait Efendi, matbaanın
kurulması gerekliliğine inanmış bir kişi olarak İbrahim Müteferrika’nın ortağı ve yardım-
cısı olmuştur. Bilginin üretilmesinde vazgeçilmez olan matbaa ile ilgili günümüzde çeşitli
etkinlikler yapılmaktadır. Matbaacılık sektörünün nabzının attığı en etkin platform olan
PRİNTTEK 2017 Fuarı, 30 ülkeden 500’e yakın firma ile 2017 yılının Ekim ayında İstan-
bul’da yapılmıştır.
Genel Ağ Metin 2’den düzenlenmiştir.
Aşağıdaki soruları metinden hareketle cevaplayınız.
1. İbrahim Müteferrika’nın matbaanın faydaları ile ilgili görüşleri nelerdir?
2. Yirmisekiz Çelebi Mehmed Efendi’nin büyükelçi olarak görevlendirilmesinin nedenleri
nelerdir?
3. “Risale” ne demektir?
4. Sizce, matbaanın bilimin gelişmesine olan etkileri nelerdir?
5. Günümüzde matbaa fuarlarında hangi tür etkinlikler yapılabilir?

Copernicus Teorisi
Matematik, astronomi, tıp ve ilahiyat alanında döneminin tüm bilgilerine hâkim olan
Copernicus, ağırlıklı olarak astronomi üzerine çalışmalar yapmıştır. Copernicus, araştır-
malarını objektif değerlendiren yenilikçi bir bilim adamıdır. Batlamyus Evren Modeli üze-
rinde çalışmıştır. Batlamyus’a göre Dünya sabit ve hareketsiz olarak evrenin merkezinde
bulunmakta, Güneş dâhil her şey onun etrafında dönmektedir. Gökyüzü yıldızların çakılı
olduğu dönen bir küredir. Batlamyus’un bu görüşleri XVI. yüzyıla tamamen hâkim olmuş
adeta değişmez bir inanç hâlini almıştı. Dünya’nın da düz bir tepsi şeklinde olduğu düşü-
nülmektedir. İşte Copernicus, Dünya’nın ve diğer gezegenlerin Güneş etrafında döndükleri
gerçeğini açıklayan kişi olmuştur.
Tarihe Copernicus Teorisi olarak geçen bu görüşünü Copernicus gerek kilisenin tepkisin-
den çekindiği gerekse yeterince emin olamaması nedeniyle hayatının son yıllarında dile
getirebilmiştir. Çünkü o devirde, kiliseye aykırı fikir ileri süren insanlar, yakılarak ölüme
mahkûm edilmiştir. Google 2013 yılında, doğumundan 540 yıl sonra Rönesans’ın ve bilim
tarihinin en ünlü isimlerinden biri olan Copernicus’u, teorisindeki gibi bir doodle ile anmıştır.
Genel Ağ Metin 3’ten düzenlenmiştir.
Aşağıdaki soruları metinden hareketle cevaplayınız.
1. Copernicus’un en önemli özellikleri nelerdir?
2. Batlamyus’a ait olan Evren Modeli ile Copernicus Teorisi arasındaki farklılıklar nelerdir?
3. Copernicus’un teorisini ömrünün son yıllarında dile getirmesinin gerekçeleri nelerdir?
4. Hangi bilim insanıyla ilgili bir doodle yapmak isterdiniz? Neden?
5. Seçtiğiniz bilim insanıyla ilgili bir doodle hazırlayınız.

87