Page 40 - Tarih 11 - Ünite 2

2. ÜNİTE

Ç Osmanlı Devleti’nin Gelir-Gider Durumu (XVI ve XVII. yüzyıllar)
Akçe
1000
1.000.000
800.000
800

600
600.000
Grafik 2.3
XVI-XVII. yüzyıllar 400.000
400
arasında Osmanlı’nın
gelir ve giderleri
200
(Black, 2003, s.147) 200.000
Gider
Gelir 0 0
1527-28 1546-47 1585-86 1592-93 1597-98 1608 1643-44 1650 1654 1687 1690 1693

Aşağıdaki soruları grafikten hareketle cevaplayınız.
1. 1592-1598 yıllarında giderlerde artış görülmesinin (Grafik 2.3) sebepleri nelerdir?
2. XVII. yüzyılın ilk yarısında devlet birçok problem yaşarken devletin gelirlerinde belirgin
bir artış görülmesinin sebepleri neler olabilir?
3. XVI. yüzyılda gelir ve giderlerin birbirine en yakın olduğu yıl aralığı hangisidir?

Şark Mektupları
1716 yılında İstanbul’a atanan İngiliz elçisinin eşi olan Lady Montagu iki yıl İstanbul’da
yaşamıştır. Osmanlı ülkesini ziyaretinde yaşadıklarını anlattığı mektupları en seçkin eser-
lerdendir. Türk aile yapısı ve sosyal hayatına dair yazdığı toplam elli iki mektupta, Os-
manlıların XVIII. yüzyıl başlarındaki sosyal hayatı ile ilgili zengin ve renkli tasvirlere yer
vermiştir. Pek çok Batılı seyyahın aksine Türklere karşı ön yargılı olmaması, ona dengeli bir
muhakeme kabiliyeti kazandırmıştır. Montagu, seyyahların Osmanlılar hakkında Batılıları
yanıltıp kendi hayallerindeki Türk imajını anlattıklarını, gerçekte onların bahsettiği gibi bir
Türk dünyasının olmadığını belirtmiştir. Mektuplarında Türklerin davranışları ve hayvan
sevgileri üzerinde de durmuştur. Türk kadın kıyafetleri giymekten ve bunlarla gezmekten
hoşlanan Montagu’nun bu kıyafetlerle yaptırdığı pek çok yağlı boya tablosu bulunmaktadır.
Türk kadınlarının nezaket ve zarafetleri, takı ve kıyafetleri, evlenme ve düğün gibi birçok
merasimleri yanında; emekleri ve günlük hayatlarının yer aldığı bu mektuplarda Türk kadın-
ları ile Avrupa’daki benzerleri arasında kıyaslamalar da bulunmaktadır. Kadınların serbest
hareketlerinden, bağımsız tavırlarından bahsetmiş, Osmanlıların kadınlara verdiği geniş
hakları öven ifadelerle kendi ülkesindeki kadınların durumunu karşılaştırmıştır. Montagu,
Doğu kadını etnografyası konusunda ilk çalışma yapanlardan biridir.
Mektuplar, Avrupa’da önemli bir etki uyandırmıştır. Avrupalı bilim insanları, politikacılar,
diplomatlar, müzik, tıp, sanat ve sosyal tarihle ilgilenen pek çok kimse mektuplardan fay-
dalanmıştır. 2008 yılında Suna ve İnan Kıraç Vakfı tarafından Pera Müzesinde “Doğu’nun
Cazibesi” adlı sergide onun portresinin de bulunduğu bir yağlı boya tablosu sergilenmiştir.
Salim Aydüz, “Montagu, Lady Mary Wortleys”, s.273-274;
Genel Ağ Metin 1’den düzenlenmiştir.
Aşağıdaki soruları metinden hareketle cevaplayınız.

1. Batılı seyyahların Türklere karşı ne gibi ön yargıları olabilir?
2. Muhakeme ne demektir?
3. Montagu, Türk kadınıyla ilgili hangi bilgileri yazmıştır?
4. Mektuplar, Avrupa’da hangi alanlarda faydalı olmuştur?

86