Page 337 - Tasarım Beceri Atölyeleri Öğretmen El Kitabı

Gerekirse bu kısımda öğrencilere konunun daha da ayrıntılandırılması için gerekli kaynaklar verilir/ kay-
naklara yönlendirilir.
Öğrencilerin işbirlikli çalışmalar gerçekleştirmeleri desteklenir. Bu çalışmalar sırasında öğrencilerin pe-
riyodik çizelgenin tarihi gelişiminde önemli adımlar olan “üçerli element serisi”, “oktavlar serisi” ve “atom
ağırlıklarına göre sıralama” çalışmalarına odaklanmaları sağlanır. Bu sınıflandırma çalışmalarında deneysel
çalışmalar ile uyumlu olmayan durumlar üzerinde çalışma ekibinin odaklanması sağlanır.

Mooseley’in X ışınları çalışmaları sonucunda elementlerin atom numaraları tayin edebilmesi ile periyodik
çizelgede yeni bir düzenlemeye gidildiği ve şuan kullandığımız periyodik çizelgenin oluşturulduğu açıklanır.

Periyodik çizelge incelenerek periyot, grup, blok, s bloğu, d bloğu, f bloğu kavramları hakkında tartışmalar
gerçekleştirilir. Bu bloklara neden bu isimlerin verildiği orbital kavramı ile bağlantılandırılarak açıklanır.

Mevcut periyodik çizelgenin kullanımından kaynaklı soru tespit etmeleri istenir. Sorunlara örnek olarak (i)
çizelgenin görselliği, (ii) lantanitler ve aktanitler serilerinin çizelge dışında gösterilmesi, (iii) kabuk sayısı, orbi-
tal türü ve atom yarıçapı arasındaki ilişkiyi net olarak ortaya koyamaması verilebilir. Bu sorunlar çalışma ekibi-
ne göre değişiklik gösterir. Belirtilen bu sorunlar sadece öğretmene fikir vermesi açısından örneklendirilmiştir.

Mevcut periyodik çizelgeden periyot sayısı (atomik boyutta kabuk sayısı) arttıkça atom yarıçapının arttığı
anlaşılmaktadır. Ancak bu çizelge ile periyotlar arasındaki mesafenin aynı olduğu, atoma yeni kabuk ilave edil-
dikçe çapın aynı oranda artığı şeklinde yanlış kavramalara sebep olabilir. Bu yanlış kavramalara engel olmak
amacıyla yeni bir modelleme ihtiyaç duyulmaktadır.

Öğrencilerin birkaç sorun ortaya koyması ile ilk aşama tamamlanmış olacaktır.

İkinci aşamada ise öğrencilerden belirttikleri sorunlara çözüm olabilecek yeni bir elementler sistemi model-
lemeleri istenir. Bu süreçte farklı kaynaklardan yararlanmaları, işbirlikli çalışmalar yapmaları ve beyin fırtınası
gerçekleştirmeleri önerilir. Ayrıca, probleme odaklanmaları, yaratıcı düşünmeleri ve akla gelen her fikri dile
getirmeleri desteklenmelidir.

Fikir geliştirme basamağı öğrencilerden gelecek sorun ve çözüm önerilerine göre çeşitlilik gösterebilir.

Yukarıdaki basamakta mevcut periyodik çizelge gösteriminin öğrencilerde “periyot sayısındaki artışın
atom yarıçapında da aynı oranda artışa neden olacağı” şeklinde bir yanlış kavramaya neden olabileceği açık-
landı. Bu sorunu gidermek amacıyla periyot sayısındaki artışla atom yarıçapındaki artış büyüklüğünü de gör-
selleştirebilecek bir çözüm önerilmelidir.

Periyodik çizelge makroskobik boyutta elementler hakkında bilgi vermektedir. Bir kimyacı periyodik çizel-
geye baktığı zaman bir elementin kimyasal özelliği, fiziksel hali, yapabileceği bileşik türleri, bileşiklerinin bazı
fiziksel özellikleri gibi konularda bir tahminde bulunabilir. Aynı zamanda periyodik çizelge (sub-)mikroskobik

329