Page 338 - Tasarım Beceri Atölyeleri Öğretmen El Kitabı

yani tanecikli boyutta atom hakkında da bilgi verir. Bir elemente bakılarak mevcut elektron sayısı, elektronları-
nın hangi orbitallerde olduğu veya aynı tür orbitallerde kaçar tane elektronun bulunduğu, iyonlaşma sırasında
hangi elektronun atomdan uzaklaştırılacağı hakkında bilgi sahibi olunabilir. Ancak kimi zaman öğrenciler
bu tanecikli boyuttaki bilgiler ile periyodik çizelgede elementlerin dizilimleri arasındaki ilişkiyi kavrayamaz.
Bunun en önemli nedeni periyodik çizelge gösteriminin atom modelleri ile ortak gösterimlerinin olmaması
yani periyodik çizelgenin bir atom modelini çağrıştırmamasıdır. O halde, bir atom modelini çağrıştıracak bir
periyodik çizelge tasarlanırsa yukarıda açıklanan sorunlara çözüm olabilir.

Bu etkinlikte Bohr atom modeline benzeyen bir periyodik çizelge oluşturulacaktır.

Bohr atom modeline benzeyen bir periyodik çizelge tasarlamak için öncelikle Bohr atom modelini tanımak
gerekmektedir. Öğrencilerin bu konuda araştırma yapmaları desteklenebilir.

Önerilen tasarımın Bohr atom modeline olan benzerliklerine odaklanılmalıdır. Ayrıca Bohr atom modelin-
de mevcut olmayan ancak modern atom modelinde yer bulan orbital kavramına da yeni elementler çizelgesin-
de yer vermekte fayda vardır. Böylelikle mevcut çizelgedeki s, p, d ve f blok elementlerinin özellikleri daha iyi
anlaşılabilir.

Tasarım ilk önce taslak olarak kağıt üzerinde çizilmeli, gerekli hesaplamalar yapılarak tasarımdaki her
bir ögenin ebatları belirlenmeli. En son aşamada tasarım Ahşap ve Metal Atölyesinde ahşap plakalar ile ha-
zırlanmalıdır. Tasarımın hazırlanma aşamasında el frezi veya dekolaj makinesinden yararlanılmalıdır. Benzer
şekilde taslak hazırlandıktan sonra 3B yazıcılarla da tasarım gerçekleştirilebilir. Bu tercih öğretmen-öğrenci
uzmanlığı ve okul kaynakları ile ilgili olup öğretmene bırakılmıştır.
Aşağıda tasarımın kağıt üzerinde olması gereken taslak aşaması ayrıntılandırılarak açıklanmıştır:

Mevcut periyodik çizelgedeki her bir periyot yeni tasarımda bir daire şeklindeki plaka ile temsil edilecektir.
Plakaların büyüklükleri periyot numarası ile uyumlu olarak (atom yarıçapındaki artış büyüklüğü ile orantılı
olarak) artacaktır. Örneğin ilk periyot küçük bir daire iken ikinci periyot daha büyük, yedinci periyot ise en
büyük yarıçapa sahip bir daire olacaktır. Bu büyüklükler arasındaki farklılıklar orbital büyüklükleri ve kabuk
sayısı ile bağlantılandırılarak tartışılmalıdır.

Her plaka periyottaki element sayısı ile uyumlu şekilde eşit dilimlere bölünebilir. Ancak bu tasarım farklı
periyotlar arasındaki benzer periyodik özelliklerin takip edilmesini zorlaştırır. Bu sebeple her bir plaka en son
periyottaki element sayısı kadar (32) dilime bölünerek orbital türüne göre renklendirilmelidir. Örneğin bu ta-
sarımda

• 2 tane s orbitali

330

Şekil 1. s, p,d ve f orbitalleri-
nin temsili dağılımı