Page 5 - Türk Dili ve Edebiyatı 10 | 3.Ünite

ŞİİR

METİN VE TÜRLE İLGİLİ AÇIKLAMALAR

Okuduğunuz metin, İslamiyet’in Kabulünden Önceki Türk Edebiyatı’nın Sözlü Dönemi’ne ait bir
koşuk örneğidir. Metinde baharın gelişiyle doğada meydana gelen değişim, kelimelerle resmedilerek
anlatılmıştır. O dönemde başka kültürler henüz Türk kültürünü ve dilini etkilemediği için dil sade ve
millîdir. Metin dörtlükler hâlinde düzenlenmiş ve Türklerin millî ölçüsü olan hece ile söylenmiştir.
Sözlü Edebiyat Dönemi’nde şiirler; şaman, kam, baksı, ozan adı verilen kişilerce bir çeşit telli saz olan
kopuzla dile getirilmiştir.
Genellikle aşk, tabiat, güzellik konularının işlendiği koşuk nazım biçimi; dörtlükler hâlinde, 7’li,
8’li veya 11’li hece ölçüsüyle ve yarım kafiye kullanılarak oluşturulmuştur. Koşuklarda kafiye düzeni
aaab (abab veya abcb) - cccb - dddb… şeklindedir. Koşuklar, söyleyeni belli olmayan anonim ürünler-
dir. Lirik bir söyleyişin esas olduğu koşuklar bu özelliği dolayısıyla halk edebiyatındaki koşmalara
ve divan edebiyatındaki gazellere benzetilebilir.

METNİ ANLAMA VE ÇÖZÜMLEME

1. Metnin 2 ve 3. dörtlüklerinde bahar hangi özellikleriyle anlatılmıştır? Açıklayınız.
2. Metnin dil ve anlatım özelliklerini göz önünde bulundurarak metinden, bugüne kadar değişmeden
gelen kelimeleri bulunuz. Bu durumu nasıl değerlendiriyorsunuz?
3. Okuduğunuz metin hangi şiir türünün örneğidir? Şiirdeki dizelerden örnekler vererek açıklayınız.
4. Verilen şiirin türü ile teması arasında nasıl bir ilişki vardır? Düşüncelerinizi paylaşınız.

5. Metinde edebî sanatların çok az kullanılmasını neye bağlıyorsunuz?
6. Okuduğunuz metin, oluşturulduğu dönemin gerçekliğini yansıtmakta mıdır? Metinden hareketle
örneklendiriniz.
7. Metinde ahengi sağlayan unsurları belirleyiniz. Belirlediğiniz unsurları aşağıdaki şemalara yazınız.

Nazım Birimi

Ölçü

Kafiye

Redif

Aliterasyon

DİL BİLGİSİ

Aşağıdaki parçada verilen boşluklara, uygun noktalama işaretlerini yerleştiriniz.

Yağmur uzun süredir yağmaya devam ediyordu( ) Her yer yeterince ıslanmıştı tıpkı onun gibi( )
Yağmurlu havalarda şemsiye taşımayı sevmezdi( ) her şeyiyle doğanın içinde olmayı severdi( )
Doğayla bütünleşmek( ) onun umudunu yeşertirdi( ) ona yaşama sevinci aşılardı her zaman( ) Bu
sefer de öyle olmuştu( ) Yağmur yine her şeyi yerli yerine koymuştu( ) umudunu( ) sevincini( )
neşesini( )

83