Page 53 - Uluslararası İlişkiler

ÜNİTE
DIŞ POLİTİKA 4

4. Özerklik Amacı
Uluslararası ilişkilerde ortaya çıkan karşılıklı bağımlılık durumundan dolayı hiçbir aktör tam olarak
bağımsız olamaz. Bu nedenle devletler, diğer aktörlerden mümkün olduğunca özerk hareket edebilmeyi
amaçlar. Özerklik, bir ülkenin sınırları içinde bir bölgenin merkezî otoriteden sınırlı özgürlüğü anlamında
da kullanılmaktadır. Ancak bu tanım, bir dış politika amacı olarak özerklikten farklı bir anlam taşımaktadır.
Devletlerin iç politikada ya da uluslararası alanda kararlarını mümkün olduğunca kendi öncelik-
lerine göre alıp uygulamaları önemlidir. Bir devlet, diğer uluslararası aktörlere bağımlılığını azalttığı öl-
çüde özerktir. Diğer ülkeler veya birtakım uluslararası şirketlerle ilişkileri dolayısıyla siyasi, askerî veya
ekonomik bağımlılığı çok olan bir ülkenin özerk davranabilmesi mümkün değildir. Ancak güçlü, egemen
devletler diğerlerine göre daha özerktirler.
Sonuç olarak devletlerin, sınırlı kaynakları vardır ve dış politika amaçlarının hepsini gerçekleş-
tirme imkânına sahip değillerdir. Her devlet, öncelikli amaçlarını ve hedef erini belirlemek durumunda-
dır. Kimi zaman bir dış politika kararı alınırken bu dört temel amacın birbiriyle çeliştiği durumlar ortaya
çıkabilmektedir. Karar vericiler bu tür durumlarda ulusal çıkarlarına göre çelişen amaçlardan birini tercih
etmek durumunda kalabilirler. Savaş kurallarını ihlal edecek bir biçimde davranarak güvenlik amacını
gerçekleştiren bir devlet, diğer uluslararası aktörlerin gözünde saygınlığını yitirebilir.

B. DIŞ POLİTİKAYI BELİRLEYEN TEMEL ETKENLER
HAZIRLIK ÇALIŞMASI

1. Uluslararası ilişkilerde ülkelerin yönetim şekillerinin dış politikalarına etkileri ile ilgili örnek veriniz.

ANAHTAR SÖZCÜKLER

askerî kaynaklar, coğraf konum, demokrasi, ekonomik kaynaklar, güç, hükûmet, medya

Her devlet, dış politika esaslarını belirlerken öncelikle temel dış politika amaçlarını dikkate alır.
Karar verme sürecinde belirleyici rol oynayabilecek pek çok etken bulunmasına rağmen bu bölümde
yalnızca dış politikayı belirleyen temel etkenler üzerinde durulacaktır. Bu etkenler şunlardır:
1. Ulusal Güç ve Unsurları
2. Uluslararası Etkenler
3. Karar Verme Sürecini Etkileyen İç Etkenler

1. Ulusal Güç ve Unsurları
Bilim insanları gücü çok çeşitli yönleriyle ele almış ve tanımlamaya çalışmışlardır. Ancak bütün
tartışmalara rağmen üzerinde uzlaşılan ortak bir güç tanımı yoktur. Güç kısaca, bir devletin başka dev-
letler üzerinde etki oluşturması ve onların politikalarını kendi amaçları doğrultusunda kontrol edebilmesi
olarak tanımlanabilir.
Dış politikanın belirlenmesinde devletlerin ulusal gücünü oluşturan unsurlar önemlidir. Bu unsur-
lar somut (niceliksel) unsurlar ve soyut (niteliksel) unsurlar olarak sınıf andırılabilir.

a. Somut (Niceliksel) Unsurlar
Ulusal gücü oluşturan somut unsurlardan ilk akla gelen ekonomik güçtür. Günümüzde bir ülkenin
ekonomik gücünün en önemli göstergesi ise o ülkenin sanayileşme durumudur. Zengin ham madde kay-
naklarına sahip bir devletin kaynaklarını işleyebilecek sanayi tesislerine sahip olması gerekir. Bu kay-
naklarını askerî ve teknolojik amaçlar ile sanayi amacı için kullanabilmesi o ülkenin ulusal gücüne büyük
ölçüde katkı sağlar. Sanayileşmiş devletlerin büyük ve güçlü devlet sayılmalarının temel nedeni budur.
Öte yandan sahip olduğu zengin ham madde kaynaklarını işleyemeyen ve ekonomiye kazandıramayan
bir ülkenin bu kaynakları o ülkenin gücüne bir şey katmaz. Ayrıca bir ülkenin ekonomik gücünün diğer
unsurları; yaptığı ihracat miktarı, üretimdeki verimliliği, toplam geliri ve kişi başına düşen millî geliridir.

53