Page 58 - Uluslararası İlişkiler

ÜNİTE
4 DIŞ POLİTİKA

Çağdaş uluslararası sistemin temelleri 1950’lerde yaşanan bazı gelişmelerle atılmıştır. 1950’ler-
den itibaren dünya siyasal sistemi iki kutuplu bir yapıdan çok kutuplu bir yapıya geçmeye başlamıştır.
Bir yanda Çin büyük bir güç olarak ortaya çıkarken öte yanda "bağlantısız" ülkelerin bir araya gelmesiyle
"Üçüncü Dünya" oluşmuştur. Bağımsızlıklarını yeni elde etmiş az gelişmiş ülkeler, elde ettikleri siyasal
ağırlıkla her iki blokun etkisinden uzak kalmaya çalışmışlardır.
Sovyetler Birliği’nin yıkılmasıyla birlikte iki kutuplu sistem geçerliliğini yitirmiş ve dünya yeni bir
uluslararası sistemle tanışmıştır. 1990’lı yılların başlarında pek çok siyaset bilimci ABD’nin mutlak üstün-
lüğünden hareketle ABD önderliğinde tek kutuplu bir sistemin kurulacağına vurgu yaparken sistemin ya-
pısına ilişkin görüşler zamanla tek kutupluluktan çok kutupluluğa dönüşmeye başlamıştır. Günümüzde
uluslararası siyasal yapının hegemonik tek kutuplu mu yoksa bölgesel merkezli çok kutuplu mu olduğu
tartışma konusu olmaya devam etmektedir. Çin ve Hindistan, nükleer askerî yapıları ve kalabalık nüfus-
ları ile Avrupa Birliği ve Japonya, güçlü ekonomileri ve artan savunma harcamaları ile Rusya ise enerji
kaynakları ve silah sanayisiyle yakın geleceğin kutupları olabilecek potansiyele sahiptirler.

b. Uluslararası Hukuk
Dış politikayı belirleyen temel etkenlerden biri de uluslararası hukuktur. Devletler, genellikle kar-
şılıklı bağlayıcılık ilkesi çerçevesinde uluslararası hukuk kurallarına uymayı tercih etmektedirler. Ulus-
lararası hukuk kuralları egemenliklere saygı gösterme, başka ülkelerin iç işlerine karışmama, seyahat
özgürlüğü ve ekonomik ilişkiler gibi pek çok alandaki kuralları düzenlemektedir. Devletlerin uluslararası
hukuka uyma zorunluluğu yoktur, devletler bu kurallara gönüllü olarak uyarlar. Uluslararası hukuk kural-
larını ihlal eder görünmekten kaçınma düşüncesi, devletleri uluslararası hukuk kurallarına uymaya sevk
etmektedir. Bu nedenle devletler, dış politika kararlarını belirlerken daha önce imzaladıkları uluslararası
antlaşmaları ve uluslararası toplumun teamüllerini dikkate alırlar.

Aklınızda Bulunsun

Görsel 4.19 La Haye (Lahey) Adalet Divanı

Birleşmiş Milletler’in başlıca yargı organı Uluslararası Adalet Divanıdır. Merkezi Hollanda’nın Lahey
kent nde olan mahkemenin üyeleri, BM Genel Kurulu ve BM Güvenlik Konseyi taraf ndan değişik ülke-
lerden seçilmektedir.

58