Page 63 - Uluslararası İlişkiler

ÜNİTE
DIŞ POLİTİKA 4

Diplomasinin zamanla pek çok farklı biçimi or-
taya çıkmıştır. Diplomasi, görüşmelere katılan devlet
sayısına göre ikili ve çok taraf ı şeklinde sınıf andırı-
labilir. Çok taraf ı diplomasi üç ya da daha fazla sa-
yıda devletin bir araya gelerek aralarındaki sorunları
müzakereler yoluyla çözme girişimlerine verilen isim
olup konferans diplomasisi, parlamenter diplomasi,
hükûmetler arası örgütler gibi farklı biçimlerde ger-
çekleşmektedir. Konferans diplomasisi büyük güçler
ile çatışmanın tarafı olan devletlerin, bir araya geldiği
toplantılardır. Bu tür toplantılara verilebilecek en iyi
örnek, 1648 Vestfalya Kongresi’dir. Bu tarihten son-
ra sıklıkla rastlanan konferans diplomasisi özellikle
uluslararası kriz dönemlerinde ya da savaş sonrası
dönemlerde görülmektedir. Ancak konferans diplo-
masisi zamanla önemini yitirmiştir. Özellikle II. Dünya
Savaşı’ndan sonraki dönemde geçici konferans dip-
lomasisi yerine kalıcı çok taraf ı diplomasi girişimle-
ri de önem kazanmıştır. Kalıcı çok taraf ı diplomasi,
devletlerin düzenli olarak bir araya geldikleri uluslara-
rası toplantılardır ve bunlara "uluslararası hükûmetler Görsel 4.23 Holbein’in (Holbeyn)
arası örgüt" adı verilmektedir. "Elçiler" tablosu, 1533
Günümüzde yaygınlaşan bir diplomasi tekniği de mekik diplomasisidir. Ara buluculuk adıyla da anılan
mekik diplomasisinde ülkeler arasındaki sorunları çözmek için ara bulucu bir ülke veya uluslararası bir kuru-
luş iki ülkeyle görüşmeler yaparak aralarında âdeta mekik dokumakta ve soruna çözüm bulmaya çalışmak-
tadır. Mekik diplomasisinde ara buluculuğun başarılı olabilmesi için bu rolü oynayacak aktörün çatışmanın
taraf arı olan aktörlerce saygı görmesi ve tarafsız kabul edilmesi önemlidir. Özellikle Birleşmiş Milletler Genel
Sekreterliği, uluslararası toplum tarafından saygı gören bir aktör olması sebebiyle sık sık ara bulucu rolünü
üstlenmektedir (Görsel 4.24).
Günümüzde iletişim ve ulaşım teknolojilerinin gelişmesiyle birlikte zirve diplomasisi ya da telefon
diplomasisi adı verilen diplomasi türleri de ortaya çıkmıştır. Zirve diplomasisi devlet başkanı, başbakan
ya da dışişleri bakanı gibi devletlerin üst düzey yöneticilerini bir araya getiren diplomasi etkinliğidir. Gö-
rüşülen sorunla ilgili en yetkili kişileri bir araya getirmesi ve sonuca daha erken ulaşmayı sağlaması, en
önemli avantajıdır. Hem zirve diplomasisinde hem de telefon diplomasisinde taraf ar, sorunları birbirle-
riyle doğrudan iletişim kurarak çözmeye çalışmaktadırlar.

Görsel 4.24 Diplomatik bir toplantıdan görüntü.

63