Page 65 - Uluslararası İlişkiler

ÜNİTE
DIŞ POLİTİKA 4

Bilgi Kutusu

II. Dünya Savaşı’ndan Günümüze;
• Savaştan etkilenen insan sayısı
artmışt r.
• Savaşlar, daha çok Üçüncü Dün-
ya Ülkeleri’nde görülmektedir.
• Ölümler daha çok sivillerde ol-
maktadır. XX. yüzyılda savaşlar-
da %90 sivil kayıp vardır. Sivil
kayıpların artmasının nedenle-
rinden birisi de savaşların çoğu-
nun iç savaş olmasıdır.
Şükrü Hatun, Savaş ve Çocuklar,
s.23-33’ten özetlenmişt r.

Görsel 4.26 Almanya’nın Dresden şehri,1945

Devletler, savaşlarda uyulması gereken kuralları düzenlemişlerdir. Uluslararası hukukun bir alt
dalı olan savaş hukuku, savaşın resmen ilanından bitirilmesine kadar olan süreçte taraf arın uyması
gereken hukuki kuralları ortaya koymaktadır. Savaşan devletler sivil halkın can ve mal güvenliğine saygı
göstermekle ve savaş esirlerine insanca davranmakla yükümlüdür. Devletlerin gönüllü olarak uydukları
bu kuralların bağlayıcı özelliği son derece sınırlıdır. Savaş sırasında uluslararası hukuka aykırı davra-
nan devletin savaş sonrasında tazminat vermesi durumuna sık rastlansa da savaş suçlularının yargıla-
narak cezalandırılması nadir görülen bir durumdur.
Savaşları, imkânların kullanımı bakımından “sınırsız savaşlar (topyekûn savaş)” ve “sınırlı sa-
vaşlar” olmak üzere ikiye ayırmak mümkündür. Sınırsız savaşlar, bir devletin bütün imkânlarını seferber
ederek katıldığı savaş türüdür. Örnek olarak I. ve II. Dünya savaşları veya İstiklal savaşı verilebilir. Sınırlı
savaş ise silahlı çatışmaların yer, zaman ve silah bakımından sınırlılığını ifade eden bir kavramdır. Eski
çağlarda ulaşım araçlarının hızları ve sayıları sınırlıydı. Silahların tahrip gücü de düşüktü. Bu nedenlerle
savaşlar sınırlı bir özellik gösteriyordu. Günümüzde ise savaşların sınırlı olmasının nedeni ekonomik,
kültürel ve sosyal ilişkilerin karşılıklı gelişmesi ve tahrip gücü yüksek silahların caydırıcı rolüdür.
Savaşlar, yayıldıkları alan bakımından “genel savaşlar” ve “bölgesel savaşlar” diye ikiye ayrılır.
Genel savaşlar, dünyanın geniş bir bölümünü ya da tümünü kapsayan savaşlardır. I. ve II. Dünya savaş-
ları buna örnektir. Bölgesel savaşlar ise belli bir bölge ya da yörede yapılan savaşlardır. 1948 Arap-İsrail
Savaşı buna örnek verilebilir.
Tarih boyunca tahrip gücü yüksek silahların üretilmesi, devletlerin önemli önceliklerinden biri ol-
muştur. XX. yüzyılda silah sanayiinde yaşanan gelişmelerle kitle imha silahları üretilmeye başlanmış ve
bunlar giderek yaygınlaşmıştır. Kitle imha silahları arasında nükleer, kimyasal ve biyolojik silahlar önemli
bir yer tutmaktadır. Ayrıca yeni tip silahların dışında kalan geleneksel silahlara (top, tank, uçaksavar, vb.)
konvansiyonel silahlar adı verilmektedir.

SAVAŞLARIN BAZI ÖZELLİKLERİ BAKIMINDAN SINIFLANDIRILMASI
İMKÂNLARIN KULLANIMI ŞİDDET DERECELERİ YAYILDIKLARI ALAN
BAKIMINDAN BAKIMINDAN BAKIMINDAN
Sınırsız savaş Soğuk Savaş Genel savaş
Sınırlı savaş Savaş benzeri Bölgesel savaş
Sınırlı çatışma
Topyekûn savaş
Tablo 4.1

65