Page 87 - Uluslararası İlişkiler

ÜNİTE
ULUSLARARASI ÖRGÜTLER 5

B. HÜKÛMET DIŞI ULUSLARARASI ÖRGÜTLER (SİVİL TOPLUM ÖRGÜTLERİ )

Hükûmet dışı uluslararası
örgütlerin günümüzde gittikçe daha
etkili hâle gelen en yaygın grubu,
sivil toplum örgütleridir (STÖ). Bu
aktörlerin uluslararası örgütlerden
en önemli farkı, üyelerinin devlet-
lerden değil bireylerden oluşma-
sıdır. Bunlar kâr amacı taşımayan
gönüllü insanların oluşturduğu,
herhangi bir devletle resmî bağı
bulunmadan belirli hedef er doğ-
rultusunda uluslararası düzeyde
faaliyet gösteren özel kuruluşlardır.
Sivil toplum örgütleri, insanların ör-
gütlenme ihtiyacının ve kendilerini
daha iyi imkânlara taşıma isteğinin
sonucunda ortaya çıkmış kuruluş- Görsel 5.25 Sınır Tanımayan Doktorlar Örgütü, dünyanın her ye-
lardır (Görsel 5.25). rindeki, yardıma muhtaç insanlara sağlık hizmeti götürmeye çalışır.
II. Dünya Savaşı’ndan son-
ra insan hakları sorunları ve savaşın siviller üzerinde oluşturduğu yıkımın bir sonucu olarak hükûmetler
dışı örgütlerin sayısı artmıştır. Sivil toplum örgütleri ile ilgili düzenlemeler 1945’te Birleşmiş Milletler
Şartı’na girmiştir. Sivil toplum örgütleri; insan hakları, çevre ve nüfus sorunlarına yönelik çalışmalar
yapmıştır.
Sivil toplum örgütleri, Soğuk Savaş’ın sona ermesiyle birlikte uluslararası alanda daha etkin bir
konuma gelmiştir. Bunun yanı sıra, teknolojik devrim ve küreselleşme süreci, uluslararası nitelikteki bu
örgütlerin sayısındaki artışta etkili olmuştur.
Küreselleşme süreci, ulus devletin uluslararası alandaki gücünü sınırlamıştır. Böylece çok uluslu
şirketlerin, hükûmet dışı örgütlerin, araştırma ve düşünce kuruluşları ile medyanın bu alandaki gücü art-
mıştır. Bu süreç ile birlikte sivil toplum kuruluşları ve bilim insanları da uluslararası ilişkilerde daha aktif
rol oynamaya başlamışlardır.
Uluslararası hükûmet dışı örgütler, gözlem ve denetim rolü ile varlıklarını gösterirler. Örneğin,
çevre örgütleri, ozon tabakasına zarar veren gazların kontrolü konusunu; Uluslararası Af Örgütü ise
insan hakları ihlallerini sürekli gündemde tutmaktadır.
Sivil toplum örgütlerinin kullandıkları yöntemler ve çalışma alanları şunlardır:
1. Geniş halk kitlelerini bilgilendirme ve harekete geçirme
2. Belirli alanda ihtiyaç gruplarına doğrudan yardım malzemesi ve hizmet götürme
3. Ülkelerin imzaladıkları uluslararası sözleşmelere uyumlarını gözlem altına alma
4. Bir çatışmanın taraf arı arasında uzlaşma sağlanmasına yönelik faaliyet gösterme
5. Herhangi bir konuyu uluslararası toplumun gündemine getirme ve bu alanda hukuki düzenle-
me yapılmasına öncülük etme
6. Uluslararası kuruluşlara çalışmalarında katkıda bulunma, araştırma yapma ve uzmanlık hiz-
meti verme
Günümüzde uluslararası alanda etkili olan çok sayıda hükûmet dışı örgüt bulunmaktadır. Bunların
önde gelenleri şunlardır:
Uluslararası Af Örgütü, Yeşil Barış Örgütü (Greenpeace), Sınır Tanımayan Doktorlar Örgütü, Sınır
Tanımayan Gazeteciler Örgütü, Dünya Yazarlar Birliği, İnsan Hakları İzleme Örgütü, Dünya İşçi Konfe-
derasyonu, Uluslararası Sivil Hava Taşımacılığı Birliği, Uluslararası Olimpiyat Komitesi, Dünya Sendika-
lar Federasyonu, Sosyalist Enternasyonel, Avrupa Demokratlar Birliği.

ETKİNLİK

Yukarıdaki sivil toplum örgütlerinden seçeceğiniz birinin amaçlarını, üyelik koşullarını ve çalışmala-
rını araştırınız. Bu örgütün uluslararası ilişkiler alanına etkisini sınıfta değerlendiriniz.

87