Page 82 - Uluslararası İlişkiler

ÜNİTE
5 ULUSLARARASI ÖRGÜTLER

Avrupa Konseyi Sözleşmeleri Çerçevesindeki Mekanizmalar
a. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS) ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM)
AİHS, 4 Kasım 1950’de aralarında Türkiye’nin de bulunduğu 15 ülke tarafından imzalanmış ve 3
Eylül 1953’te yürürlüğe girmiştir. Sözleşme, temel insan hak ve özgürlüklerinin güvence altına alınması-
nı sağlamak amacıyla oluşturulmuştur.
AİHM, uluslararası bir örgüt olup Avrupa Konseyine bağlı olarak kurulmuş uluslararası bir mahke-
medir. Merkezi, Fransa’nın Strazburg kentindedir. Mahkeme, AİHS ile güvence altına alınmış olan temel
hakların ihlali durumunda bireylerin, toplulukların, tüzel kişiliklerin ve diğer devletlerin belirli kurallara
göre başvurabileceği bir yargı organıdır. Avrupa Konseyine üye olan ve aralarında Türkiye’nin de bulun-
duğu ülkeler, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin yargı yetkisini tanımaktadır.
b. İşkencenin ve Gayriinsani ya da Küçültücü Ceza veya Muamelelerin Önlenmesine Dair
Avrupa Sözleşmesi:
Bu sözleşme, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 3. maddesinde yer alan “Hiç kimse işkence
veya insanlık dışı veya küçültücü ceza veya muameleye tabi tutulmayacaktır.” hükmüne dayanmaktadır.
c. Avrupa Sosyal Şartı:
Avrupa Sosyal Şartı, demokratik sistemlere tam işlerlik kazandırılması amacıyla özellikle ekonomik ve
sosyal hakların güvence altına alınması için oluşturulmuş bir mekanizmadır. Burada insan haklarının korun-
ması ile denetim mekanizmalarının genişletilmesi ve yaygınlaştırılması hedef enmiştir. 1961 yılında imzaya
açılan Sosyal Şart’ta ekonomik ve sosyal içerikli haklar, bu çerçevede sağlık, işsizlik sigortaları ile aile ve
emeklilik yardımları gibi çeşitli konular yer almaktadır.

Aklınızda Bulunsun

Avrupa Birliği ile Avrupa Konse-
yinin herhangi bir organik bağı
yoktur. Ancak günümüzde Avru-
pa Birliği, Avrupa Konseyine ait
bayrağı kullanmaktadır (Görsel
5.22). Birçok ülkede Avrupa Birliği
ve Avrupa Konseyinin ortaklaşa
yürüt üğü projeler vardır. Avrupa
Konseyi, AB Bakanlar Konseyi ile
karışt rılmamalıdır.

Görsel 5.22 Avrupa Konseyi bayrağı

AB (Avrupa Birliği)
Avrupa Birliği, nüfus ve ekonomik potansiyeli yüksek olan ekonomik ve siyasi bir örgütlenmedir.
AB’nin temeli, II. Dünya Savaşı sonrası, kömür ve çelik sektörünü güçlendirmek amacıyla kurulan Avrupa
Kömür ve Çelik Topluluğuna dayanır. Bu Topluluk, 18 Nisan 1951’de Belçika, Almanya, Fransa, Hollanda,
Lüksemburg ve İtalya arasında imzalanan Paris Antlaşması ile kurulmuştur. Bundan sonra aynı ülkeler,
1957 yılında imzalanan Roma Antlaşması ile Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET) ve Avrupa Atom Enerjisi
Topluluğunu (EURATOM) kurmuştur. 1967 Brüksel Antlaşması’yla bu üç örgüt birleştirilerek Avrupa Top-
lulukları adını almıştır. 1992 yılında ise Maastricht (Mastrişt) Antlaşması ile birliğin adı Avrupa Birliği (AB)
olarak değiştirilmiştir. AB’nin genel merkezi, Belçika’nın başkenti Brüksel’dedir. Maastricht Antlaşması’yla
üye devletler, aralarındaki bütünleşmenin derecesini artırmıştır. Buna göre üye devletler, aralarındaki
ortak dış politika ve güvenlik politikası ile adalet ve iç işleri konularında iş birliğini derinleştirmiştir.

82