Page 78 - Uluslararası İlişkiler

ÜNİTE
5 ULUSLARARASI ÖRGÜTLER

2. Siyasi Örgütler
Hükûmetler arası uluslararası örgüt türü olarak siyasi örgütlerin sınıf andırılması konusunda farklı
yaklaşımlar bulunmaktadır. Bu örgütlerin siyasi, ekonomik, sosyal ve güvenlik yönlerinin de bulunduğu
göz ardı edilmemelidir.

BM (Birleşmiş Milletler)
BM (Birleşmiş Milletler), bağımsız devletlerin büyük bir bölümünün üye olduğu bir örgüttür. BM’nin
kurulması yönündeki ilk adım, II. Dünya Savaşı sırasında atılmıştır. Savaşın ağır sonuçlarını gören ülke-
ler, sorunları barışçıl yollarla çözmek ve savaşlara engel olmak amacıyla evrensel bir örgüt kurmak için
çalışmalar başlattılar. Bu örgüt; ülkeler arasında çıkabilecek siyasal, toplumsal, kültürel ve ekonomik her
tür iç sorunu çözmek için insan haklarını temel almıştır (Görsel 5.7).
25 Nisan 1945’te Almanya ile Japonya’ya savaş açan devletler, San Fransisco Konferansı’nda
toplanarak 111 maddelik Birleşmiş Milletler Antlaşması’nı oy birliği ile kabul etmişlerdir. BM Anayasası
24 Ekim 1945’te yürürlüğe girmiştir.
BM’nin statüsünde iki tür üyelik vardır: Aralarında Türkiye’nin de bulunduğu 51 kurucu devlete
“asıl üyeler”; 1945’ten sonra üye olan devletlere “yeni üyeler” denmektedir. BM’nin yönetim merkezi
ABD’nin New York kentindedir.
BM’nin altı temel organı bulunmaktadır: Genel Kurul, Genel Sekreterlik, Vesayet Konseyi, Gü-
venlik Konseyi, Ekonomik ve Sosyal Konsey ile Uluslararası Adalet Divanı'dır.
BM’nin asıl yürütme organı Güvenlik Konseyi'dir. Askerî ve siyasi birçok önemli konu burada tar-
tışılıp karara bağlanmaktadır. Bu konseyin toplam 15 üyesi bulunmaktadır. Bunlardan 5’i daimî üyedir.
10’u diğer üye ülkeler arasından dönüşümlü olarak iki yıllığına belirlenir. ABD, İngiltere, Fransa, Rusya
ve Çin’den oluşan daimî üye devletler, Güvenlik Konseyinde görüşülen karar tasarılarını “veto” edebilme
hakkına sahiptir. Genel Kuruldan Güvenlik Konseyine taşınan konuların karara bağlanması sürecinde
üçte iki çoğunluğun sağlanması gerekmektedir. Ancak daimî üyelerden birinin veto hakkını kullanması
durumunda o karar kabul edilmez. Oylamaya katılmamak ya da çekimser kalmak, olumsuz oy olarak
kabul edilmemektedir.

Görsel 5.7 Birleşmiş Milletler binası, New York

78