Page 74 - Uluslararası İlişkiler

ÜNİTE
5 ULUSLARARASI ÖRGÜTLER

ULUSLARARASI ÖRGÜTLERİN SINIFLANDIRILMASI
Coğraf Kriterler Esas Alınarak Sınıf andırılan Örgütler

Ortak bir amacı gerçekleştirmek üzere bir araya gelmiş ya da ortak
bazı niteliklere sahip olan devletlerin oluşturduğu örgütlerdir. Üyeleri
GLOBAL ÖRGÜTLER arasında farklı coğrafyalardan devletler bulunabilir ancak üyelikleri
bütün devletlere açık değildir. Bu örgütlere Petrol İhraç Eden Ülkeler
Örgütü (OPEC) örnek olarak verilebilir.
Üyeliğin bütün devletlere açık olduğu örgütlerdir. Birleşmiş Milletler
EVRENSEL ÖRGÜTLER
(BM) örgütü örnek verilebilir.
Dünyanın yalnızca belli bir bölgesindeki devletlerin üye olduğu veya
BÖLGESEL ÖRGÜTLER olabileceği örgütlerdir. Bu örgütlere Karadeniz Ekonomik İş Birliği
Örgütü (KEİ) örnek verilebilir.

Amaçlarına ve Fonksiyonlarına Göre Sınıf andırılan Örgütler
Birden fazla amacı (siyasal, sosyal, askerî ve ekonomik) aynı anda
ÇOK AMAÇLI ÖRGÜTLER gerçekleştirmek için kurulan örgütlenmelerdir. Birleşmiş Milletler
(BM) örnek olarak verilebilir.
Belirli bir amacı gerçekleştirmek (siyasal, sosyal, askerî ya da
TEK AMAÇLI ÖRGÜTLER ekonomik amaçlardan birini) için kurulan örgütlenmelerdir. Dünya
Bankası örnek olarak verilebilir.

Tablo 5.1 Uluslararsı Örgütlerin Sınıf andırılması
1. Askerî Örgütler
Dünyada güvenlik amaçlı örgütlenmeler, siyasi ve ekonomik örgütlere göre sınırlıdır. Devletler,
tarih boyunca ortak düşmanlara karşı ittifaklar kurmuşlardır. XX. yüzyılda güvenlik amaçlı ittifaklar, belli
bir çatı altında bir araya gelerek kurumsallaşmış ve uluslararası örgüt şeklini almıştır. Bu tür örgütlerin
çok etkili olanlarının Soğuk Savaş Dönemi’nde kurulan NATO ve Varşova Paktı olduğu söylenebilir.

NATO (Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü)
NATO, II. Dünya Savaşı sonunda Batılı ülkeler ile SSCB arasındaki anlaşmazlıkların ve çatışma-
ların bir sonucu olarak kurulmuştur. Burada temel amaç, Soğuk Savaş sırasında SSCB’nin yayılmacılı-
ğına ve askerî tehdidine karşı bir pakt oluşturmaktı. Bu durum, NATO’nun rolü ve amacını açıkça ortaya
koymaktadır.
NATO, 4 Nisan 1949’da on Batı Avrupa ülkesi (Belçika, Danimarka, Fransa, İzlanda, İtalya, Lük-
semburg, Hollanda, Norveç, Portekiz, İngiltere) ile ABD ve Kanada’nın katılımı sonucunda toplam 12
ülkenin imzaladığı Washington Antlaşması ile kurulmuştur (Görsel 5.4). Türkiye, pakta 1952’de üye
olmuştur (Harita 5.1).

Görsel 5.4 Bir NATO toplantısı

74