Page 81 - Uluslararası İlişkiler

ÜNİTE
ULUSLARARASI ÖRGÜTLER 5

İİT (İslam İş Birliği Teşkilatı)
Teşkilatın amacı, İslam dünyasının hak ve çıkarlarını korumak, üye devletler arasında iş birliği ve
dayanışmayı güçlendirmektir. 1960’lı yıllardan itibaren İslam dünyasını ilgilendiren gelişmelerin yoğun-
laşması İslam ülkelerini iş birliği düşüncesine yöneltmiştir. Öte yandan Kudüs’te, El Aksa Mescidi’nin
Yahudiler tarafından 21 Ağustos 1969 tarihinde yakılması İslam dünyasında büyük tepkiye yol açmıştır.
Bu gelişmeler üzerine 22-25 Eylül 1969 tarihlerinde Fas’ın Rabat şehrinde ilk kez düzenlenen İslam
Zirve Toplantısı'nda alınan bir kararla İslam Konferansı Örgütü (İKÖ) kurulmuştur. Merkezi Cidde’dedir.
Beş ülke (KKTC, Rusya Federasyonu, Bosna-Hersek, Tayland, Orta Afrika Cumhuriyeti) "gözlemci" sta-
tüsündedir. Her İslam ülkesi "Örgüt"e üye olabilmektedir (Görsel 5.20). Örgütün ismi Haziran 2011’de
düzenlenen toplantıda İslam İş Birliği Teşkilatı (İİT) olarak değiştirilmiştir.

Görsel 5.20 İslam İşbirliği Teşkilatı İslam Zirvesi Konferansı Olağanüstü Toplantısı
İstanbul'da düzenlendi, 13 Aralık 2017

ŞİO (Şangay İş Birliği Örgütü)
1996 yılında Çin, Rusya, Kırgızistan, Tacikistan ve Kazakistan tarafından üye ülkeler arasın-
da güvenin artırılması, sınır bölgelerinin silahsızlandırılması ve bölgesel iş birliğinin teşvik edilmesi
amacıyla “Şangay Beşlisi” olarak kurulmuştur. 2001’de “Şangay İş Birliği Örgütü” adını almış, aynı yıl
Özbekistan’ın da katılımıyla üye sayısı altıya çıkmıştır.
Şangay İş Birliği Örgütü, Türkmenistan hariç Orta Asya bölgesini içine almaktadır. Örgüte üye
olan devletler eşit haklara sahip olup kararlar uzlaşma ile alınır. Teşkilat, Orta Asya’daki sınır anlaş-
mazlıklarının çözüme kavuşturulması, etnik sorunlar ve terörizm ile mücadele konularında olumlu rol
oynamış, ülkeler arasındaki iş birliğini artırmıştır.

Avrupa Konseyi
1949 yılında Belçika, Danimarka, İtalya, Lüksemburg, Hollanda, Norveç, İsveç, İngiltere, Fransa
ve İrlanda tarafından kurulmuştur. İnsan hakları, demokrasi ve hukukun üstünlüğünü savunmak ama-
cıyla Avrupa çapında kurulmuş hükûmetler arası bir kuruluştur. Kurucu devletlerin çağrısı ile Türkiye
ve Yunanistan, Ağustos 1949’da örgüte üye olmuştur. Kanada, İsrail ve Meksika, gözlemci statüsünde
bulunmaktadır. Avrupa Konseyinin merkezi, Fransa’nın Strazburg kentindedir (Görsel 5.21).

Görsel 5.21 Avrupa Parlamentosu binası, Strazburg

81