Page 24 - Biyoloji 10 | 3.Ünite

1 EKOSİSTEM EKOLOJİSİ EKOSİSTEM EKOLOJİSİ

BÖLÜM

Karbon Döngüsü

Karbonlu bileşiklerin ekosistemdeki canlı ve cansız faktörler arasında devirsel hareketine karbon
döngüsü denir. Karbon (C), canlıların yapısını oluşturan organik moleküllerin temel elementlerinden
biridir. Fosil yakıtlar, topraklar, okyanuslar, atmosfer, bitki ve hayvan biyokütlesi karbon kaynaklarıdır.
Kireç taşı katmanı da önemli bir karbon kaynağıdır. Kireç taşındaki karbonun döngüye katılması yavaş
gerçekleşir. Fotosentez yapan organizmalar fotosentezde CO ’i kullanır. Organik karbon; hayvanlar,
2
mantarlar, heterotrofik protistler ve prokaryotlar dâhil tüketiciler tarafından kullanılarak yapıya katılır.
Yeryüzünde dolaşıma katılan en önemli karbon bileşiği CO ’tir. Bitkiler ve fitoplanktonlar tarafından ya-
2
pılan fotosentez çok miktarda CO ’i atmosferden uzaklaştırır. Bu miktar yaklaşık üreticiler ve tüketicilerin
2
hücresel solunumla atmosfere verdikleri CO ’e eşittir (Görsel 3.25).
2
Bitki ve hayvan artıklarının ayrıştırıcılar tarafından parçalanmasıyla oluşan karbon tekrar atmosfere
geçer. Bitki ve hayvan atıklarının toprak altında uzun süre kalmasıyla kömür ve petrol gibi fosil yakıtlar
oluşur. Fosil yakıtların endüstriyel faaliyetlerde kullanımı sonucu atmosfere fazla dan önemli miktarda
karbon salınımı gerçekleşir.

CO₂

Fotosentez

Bitkilerin
solunumu

Yanma

Hayvanların
solunumu

Çürütücü
organizmalar

Karbon

Görsel 3.25: Karbon döngüsü

Karekod 3.5: Karbon döngüsü

BİYOLOJİ 10 158