Page 4 - Biyoloji 12 | 2.Ünite

Enerjinin Temel Molekülü ATP
(Adenozin trifosfat)

Canlılar, metabolik faaliyetleri için gerekli olan enerjiyi ürettikleri ya da
dış ortamdan hazır aldıkları besinlerden sağlar. Fotosentetik canlılar,
Güneş enerjisini kullanarak besin üretir. Besinlerdeki kimyasal enerji,
doğrudan kullanılamaz. Canlılar, hücresel solunumla besinlerden elde
ettikleri kimyasal enerjiyi ATP adı verilen özel bir molekülün yapısında
kimyasal bağ enerjisi olarak tutar.

ATP, hücre dışından alınmaz ya da hücre dışına verilmez. Her hücre,
metabolizması için gerekli olan ATP’yi kendisi sentezler. ATP, depolan-
maz, anlık olarak üretilir ve tüketilir. ATP; elektrik, ısı, kimyasal enerji
gibi başka formlara kolayca dönüşebilir.
ATP molekülünün yapısında; adenin bazı, beş karbonlu riboz şekeri
ve üç tane fosfat grubu bulunur. Adenin bazı ve riboz şekeri arasında
glikozit bağı kurulur, oluşan yeni yapı adenozin adını alır. Adenozin
molekülüne fosfoester bağıyla fosfat grubu bağlanır. Adenozin ve bir
fosfatın birleşmesi ile oluşan yapıya adenozin monofosfat (AMP), iki
fosfatın birleşmesi ile oluşan yapıya adenozin difosfat (ADP), üç fos-
fatın birleşmesi ile oluşan yapıya adenozin trifosfat (ATP) denir. ATP,
yapı olarak RNA molekülündeki adenin nükleotide benzer. Tek farkı,
yapısında bir yerine üç tane fosfat grubu bulundurmasıdır (Görsel 2.2).

Fosfat bağları Adenin
Fosfoester
bağı

Glikozit
bağı

Riboz
Üç fosfat grubu

EK BİLGİ Görsel 2.2: ATP’nin yapısı
ATP molekülündeki fosfat bağları, ATP hidroliz edildiğinde fosfat grupları arasındaki bağlar kopar. Bir fos-
diğer organik moleküllerdeki fat bağının kopmasıyla ATP, ADP’ye dönüşür ve enerji açığa çıkar. Bu
birçok kimyasal bağa göre daha şekilde enerji açığa çıkaran tepkimelere ekzergonik tepkimeler denir.
zayıf ve kararsızdır. Kararsız olan Standart koşullar altında laboratuvar ortamında 1 mol ATP’nin hidrolizi
bu bağların hidrolizi ile enerji ile 7,3 kcal enerji açığa çıkar. Ancak bu olay hücre içinde gerçekleşirse
açığa çıkar. ATP’nin hidrolizi ile yaklaşık 13 kcal enerji elde edilir.
oluşan ADP ve fosfat grubu, ATP
molekülünden daha kararlıdır.

ATP + H O ADP + P + Enerji
2 İ

2. ÜNİTE 80