Page 5 - Coğrafya 10 | 3.Ünite

10. Sınıf
ULUSLARARASI ULAŞIM HATLARI
219

Hazırlık Soruları
1. Günlük hayatta hangi ulaşım araçlarını kullanıyorsunuz? Kullandığınız ulaşım araçlarını tercih etmeni-
zin sebepleri nelerdir?

A ULUSLARARASI ULAŞIM HATLARININ GENEL ÖZELLİKLERİ VE ETKİLERİ

Ulaşım, en genel anlamıyla insan veya eşyanın bir yerden başka bir yere taşınmasıdır. Günümüzde bu
kavram; teknolojinin gelişmesiyle bilginin, paranın ve çeşitli hizmetlerin de bir yerden başka bir yere çeşitli
ulaşım araçlarıyla taşınmasını içine almıştır. Ulaşım ağlarının gelişmesi ve çeşitlenmesi, kalkınmanın gerçek-
leşmesinde en önemli etkenlerden biridir. Ulaşımdaki gelişmeler; sanayi, ticaret ve turizm gibi faaliyetlerin
de hızla gelişmesini sağlamıştır. Ayrıca günümüzde ülkeler ve bölgeler arasındaki ekonomik-kültürel etki-
leşimin artmasında ve her türlü ürünün istenilen yere taşınabilmesinde ulaşımda yaşanan gelişmelerin rolü
büyüktür. Ham maddelerin sanayi merkezlerine, üretilen ürünlerin de tüketim alanları olan pazarlara sevk
edilmesi ulaşım sayesinde gerçekleşmektedir.

Sanayi Devrimi'nden önce ulaşım sistemleri yete-
rince gelişmediği için ulaşım, genellikle binek hay-
vanları veya yelkenli gemiler vasıtasıyla gerçek-
leşmekteydi. O dönemlerde hem ulaşım hatlarının
taşıma kapasitesi oldukça düşük hem de ürünlerin
günümüze oranla taşınması çok yavaş gerçekleşmek-
teydi. Dolayısıyla uzak pazarlara taşınan ürünleri ge-
nellikle yükte hafif pahada ağır olanlar oluşturmak-
taydı. Sanayi Devrimi sayesinde teknolojide yaşanan
gelişmeler, mevcut ulaşım hatları ile ulaşım araçlarını
olumlu yönde etkileyerek ulaşımda çeşitliliği berabe-
rinde getirmiştir (Görsel 3.1). Ulaşımda kaydedilen bu
ilerlemeler günümüzde de devam etmektedir. Örne-
ğin petrol ve doğal gaz; boru hatları sayesinde önceki
Görsel 3.1: Sanayi Devrimi'yle kullanılmaya başlanan buharlı tren
(İngiltere) dönemlere oranla daha hızlı, güvenli ve ucuz bir şe-
kilde taşınabilmektedir.

Ulaşım, dünyanın her bölgesinde aynı düzeyde gelişmemiştir. Bunun nedeni iklim, yeryüzü şekilleri, çöl-
ler ve bataklıklar gibi fiziki faktörlerle sermaye ve teknoloji gibi beşerî faktörlerin her ülkede aynı özellikleri
taşımamasıdır. Ulaşım ağlarının sıklığı ve kalitesi ülkelerin gelişmişlik düzeyini gösterir. Gelişmiş ülkelerde
ulaşım ağı sık, ulaşım sistemleri çeşitli, hızlı ve konforludur. Az gelişmiş ülkelerde ise ulaşım imkânları ve
ulaşım teknolojisi yeteri kadar gelişmemiştir.

Kara yolları kullanılan en eski ulaşım ağıdır. İlk
olarak patika şeklinde görülen bu yollar, zaman içe-
risinde tekerlekli araçların kullanılmasıyla geliştiri-
lerek önemini artırmıştır. Uzun yıllar alternatifi ol-
mayan bir ulaşım ağı olan kara yolları, zamanla farklı
faaliyet alanlarına da olanak tanımıştır. Bu bağlamda
devletlerin kurulması ve üretimin artmasına bağlı
olarak ilki Roma'da görülen ticaret yolları ortaya çık-
mıştır (Görsel 3.2). Anadolu’daki Kral Yolu, Çin’den
Akdeniz ve Karadeniz kıyılarına kadar uzanan İpek
Yolu, Hindistan’daki baharatı Akdeniz ve Kızıldeniz
kıyılarına ulaştıran Baharat Yolu gibi ticaret yolları
İlk ve Orta çağlarda kullanılan önemli kara yollarıdır.
Bu kara yolları, deniz yollarının keşfi ve demir yolla- Görsel 3.2: Tarihî Roma yolları (İtalya)
rının gelişmesiyle önemini yitirmiştir.

219