Page 8 - Coğrafya 10 | 4.Ünite

10. Sınıf
AFETLER
237

Erken uyarı sistemleri, meydana gelebilecek afetlerin yol açabileceği zararları en aza indirebilmek ama-
cıyla afet öncesinde çeşitli teknolojiler kullanılarak belirli kurumlar tarafından yayımlanan mesaj veya bildiri-
lerdir. Örneğin günümüz teknolojisi ile önlenmesi mümkün olmayan tsunami gibi afetlerde dalgaların kıyıya
ulaşma zamanı, erken uyarı sistemleri sayesinde bilinebilmektedir. Merkezi Hawai’de (Havai) olan sismik de-
niz dalgaları uyarı sistemi ile Pasifik Okyanusu'nda meydana gelebilecek herhangi bir tsunami olayında zarar
görebilecek bölgeler saatler öncesinden uyarılarak gereken tedbirler alınabilmektedir (Görsel 4.5).

Uydu
4 Sinyal, karadaki erken uyarı istasyonu-
Tsunami veri sinyali Tsunami veri sinyali
na gönderilir.

Tsunami 3 Şamandıra sinyali bir uyduya gönderir.
Uyarı Merkezi

Yüzey Şamandırası

2 Ölçümler akustik bir sinyalle yü-
zeydeki şamandıraya gönderilir. Akustik sinyal

5000 m
1 Okyanus tabanında yer alan
bir sensör, su basıncını ölçer ve
tsunamiyi algılar.

Tsunami Dedektörü
Görsel 4.5: Tsunami erken uyarı sistemi

OKUMA PARÇASI

VOLKAN PATLAMALARI ERKEN UYARI SİSTEMİ
İzlanda Üniversitesi araştırmacıları, küresel konum belirleme sistemi (GPS) ile elde edilen verileri
kullanarak yanardağ patlamalarının önceden tahmin edilebileceğini gösterdi.

Grimsvötn Yanardağı'nın Mayıs 2011'deki pat-
laması sırasında GPS ile elde edilen verileri ince-
leyen araştırmacılar, bu verilere göre patlamanın
hem zamanının hem de şiddetinin tahmin edilebi-
leceğini açıkladılar. Veriler, patlama olmadan kısa
bir süre önce yer yüzeyinde fark edilebilir bir kay-
ma olduğunu gösteriyor. Bu verileri yer altındaki
magma haznesinin fiziksel durumunu tanımlayan
denklemlerde kullanan araştırmacılar, GPS verile-
rinin bir yanardağ patlamasında erken uyarı sis-
temi oluşturmak için kullanılabileceğini gösterdi.

Volkanik patlama
Volkanlar patlamadan önce meydana gelen yer hareketleri sismik cihazlarla da incelenebiliyor. An-
cak sismik verileri kullanarak patlamanın büyüklüğünü tahmin etmek mümkün değil. Geliştirilen yeni
yöntem bu açıdan daha yararlı. Patlamanın zamanı önceden tahmin edilerek gerekli önlemler alınabilir.
Örneğin erken uyarı sistemi sayesinde yanardağın etrafındaki yerleşim yerleri boşaltılabilir veya bölge-
den geçecek uçakların rotaları değiştirilerek yanardağdan saçılan küllerden etkilenmeleri engellenebilir.
(Basından, 09/07/2014)
237