Page 17 - Coğrafya 11 | 3.Ünite

11. Sınıf
KÜLTÜR BÖLGELERİ

Türk kültüründe görülen göçebe yaşam tarzı sa-
natı da etkilemiştir. Göçebe yaşama uygun, küçük ve
kolay taşınabilir eşyalar yapılarak kültüre ait özellikler
bu eşyalara yansıtılmıştır. Türkler, hayvancılığın yanı
sıra halı ve kilim dokumada ilerlemiş ve bu sanatın
günümüze kadar ulaşmasını sağlamıştır (Gör sel 3.21).
Göktürk alfabesiyle yazılan Orhun Kitabeleri,
Türkçenin ilk yazılı örnekleri olması açısından Türk
kültüründe ayrı bir öneme sahiptir. Taşlar üzerine
nakşedilen ve önemli bir kültür hazinesi olan bu ki-
tabelerde Türk kültürü ve devlet yönetimi ile ilgili
önemli bilgiler yer almaktadır. Türk kültüründe bahar
mevsimi nin başlamasıyla kutlanan Nevruz Bayramı ve Görsel 3.21: Türk kültürünün simgelerinden kilim
ata sporu olan güreşin de önemli bir yeri vardır.

Türk kültürü; Çin ve Moğol kültürlerinin yanı sıra
Orta Asya’dan göç edildikten sonra yayıldığı bölge-
lerde Hint, Pers, Yunan ve İslam kültürleriyle etkile-
şim içerisine girmiştir. Türk kültürünün en fazla İs-
lam kültüründen etkilendiğini söylemek mümkündür
(Görsel 3.22). Türk kültürü, diğer kültürleri özel likle
askerî yönden etkilemiştir. Göçebe yaşam tarzı nın
hâkim olduğu dönemde çok fazla mimari esere sahip
olmayan Türk kültürü, yerleşik hayata ge çilmesiyle
birlikte nicelik ve nitelik yönünden daha kayda de-
ğer eserlere sahip olmuştur. Uygurlar Dönemi’nde
yerleşik hayata geçilmesi, mimari ve sanatta önemli
Görsel 3.22: Selimiye Camii (Edirne) gelişmeleri de beraberinde getirmiştir.

Orta Asya’dan Anadolu'ya yapılan göçler sonucu
Türk kül türü, geniş bir coğrafyaya yayılma imkânı
bulmuş tur. Bu kültürün Anadolu'ya yayılmasında Yu-
nus Emre, Mev lâna, Hacı Bektaşı Veli, Ahi Evran gibi
büyük şahsiyetlerin çok önemli katkıları ol muştur
(Görsel 3.23). Bu sayede Orta Asya geleneklerinin
bir çoğu Anadolu’da da devam etme imkânına kavuş-
muştur. Halı ve kilim do kumacılığı bugün de varlığını
koruyan kültürel miraslar arasında yer almaktadır.
Orta Asya’daki göçebe yaşam tarzını Anadolu’da da
bir müddet devam ettiren Türkler, zamanla yer leşik
hayata geçerek tarım, hayvancılık ve ticaretle uğraş-
mıştır. Görsel 3.23: Mevlevilik

UYGULAMA

Orta Asya Türk kültürünün şekillenmesinde bazı unsurlar önemli bir etkiye sahiptir. Aşağıda verilen
unsur ların Türk kültüründe siyasi, sosyal ve ekonomik hayata olan etkilerini karşılarındaki boşluklara yazınız.

İklim ve bitki örtüsü

At
Demir

175