Page 6 - Coğrafya 12 | 1.Ünite

1 1 1 Astronomi Kökenli Ekstrem Doğa Olayları

Meteor Düşmesi

Ekstrem doğa olaylarının büyük çoğunluğu Dünya’nın doğal sistemleri ile ilişkilidir. Ancak Dünya dışın-
da da Dünya için büyük tehlikelere neden olabilecek astronomik olaylar vardır. Uzay; bazıları toz tanesi
büyüklüğünde, bazıları milyonlarca ton ağırlığında hızla ilerleyen kaya parçaları ile doludur. Uzaydaki bu
dev kaya parçalarına asteroit denir. Dev asteroitler, Dünya’ya çarptığında birden fazla atom bombasının
patlamasıyla oluşacak etkiye sahiptir ve canlı yaşamını alt üst edebilir.

Büyük bir asteroitin Dünya’ya çarpması sık rastlanan bir olay değildir. Bunun yaklaşık on milyon yılda
bir meydana geldiği tahmin edilmektedir. Bilim insanlarına göre yaklaşık 65 milyon yıl önce Dünya’ya
çarpan bir asteroit nedeniyle büyük bir yok oluş yaşanmıştır. Son araştırmalar, asteroitin düştüğü yerin
Meksika Körfezi’ndeki Yucatan (Yukatan) Yarımadası olduğunu kanıtlamıştır. Bu çarpışma sonucunda
mega tsunamiler, depremler oluşmuş; atmosfere karışan kül ve tozlar sebebiyle güneş ışınları yeryüzüne
ulaşamamış ve iklim değişmiştir. Buna bağlı olarak dinozorlar da dâhil tüm yaşam formlarının yaklaşık
yarısı yok olmuştur.

Asteroitler ve kuyruklu yıldızlardan savrulan parçalar atmosfe-
re girdikten sonra küçülmeye başlar. Bu parçalara meteor (gök
taşı) denir. 1908’de Sibirya’nın Tunguska (Tungaska) bölgesi-
ne bir gök taşı düşmüştür. Yerleşimin yoğun olmaması sayesin-
de bilinen bir can kaybı olmasa da 2.000 km2lik bir ormanlık
alan yok olmuştur. ABD’de Arizona eyaletine düşen meteorun
oluşturduğu krater, meteor düşmesinin oluşturacağı etkiyi gös-
termesi açısından iyi bir örnektir (Görsel 1.1).

2013’te ise bir gök taşı Rusya’nın Chelyabinsk (Çelyabinks)
bölgesinde yerden 30 km yukarıda parçalanarak 1.400 kişinin
yaralanmasına neden olmuştur. Bu patlama, yaklaşık 30 atom
bombasının patlamasına eş değerdir ancak patlamanın çok yük-
sekte olması etkisini azaltmıştır.

Görsel 1.1: Barringer (Berıngır) meteor
krateri (Arizona, ABD)
16