Page 11 - Coğrafya 12 | 1.Ünite

c) Şiddetli Yağışlar, Sel ve Taşkın

Karada yaşayan canlıların yaşamlarını sürdürmek için ihtiyaç duyduğu tatlı suların büyük bir kısmı yağmur
sularından oluşur. Her canlının suya gereksinimi farklı olduğu için yağmur miktarının çok fazla ya da çok
az olması sorun oluşturabilir.

Yağış düzeni iklimlere göre farklılıklar gösterir. Yağışın en az olduğu bölgeler, yüksek basınç şartlarının
yaşandığı tropikal çöller ile kutup bölgeleridir. Bu bölgelerdeki bazı alanlarda yıllık yağış miktarı 10
mm’nin altındadır. Yağışın en fazla olduğu yerler ise muson ikliminin, ekvatoral ve okyanusal iklimin
görüldüğü yerlerdir. Dünya’nın en yağışlı yeri Hindistan’ın kuzeydoğusundaki Mawsynram (Masinram)
bölgesidir. Bu bölgeye yılda ortalama 11.871 mm yağış düşer. Birkaç kilometre doğudaki Cherrapunji
(Çerapunçi) ise Dünya’nın en yağışlı ikinci bölgesidir. Buraya düşen ortalama yağmur miktarı Mawsyn-
ram’dan sadece 100 mm daha azdır.

Yağışların miktarı, mevsim normallerinin dışına çık-
tığında sorun oluşturur. Afet ve Acil Durum (AFAD)
Başkanlığı verilerine göre sel, ülkemizde görülen
doğal afetler içinde depremden sonra en fazla can ve
mal kaybının görüldüğü doğa olayıdır.

Dünyada sellerin oluşumunda etkili olan nedenlerin
başında yağışlarda görülen uç değerler gelir. 2017
yılında Yunanistan’ın batı bölgelerinde aşırı yağışlar
nedeniyle sel afeti yaşanmıştır. 14 kişinin yaşamını
yitirdiği bu olayda sele kapılan araçlar ancak binala-
ra çarparak durabilmiştir (Görsel 1.8).

Yağış türlerinden biri olan kar yağışları da beklen-
medik zamanlarda ve uzun süreyle etkili olduğunda Görsel 1.8: Yunanistan’da sel felaketi
insan hayatını olumsuz etkileyen bir doğa olayıdır.

“Mart kapıdan baktırır, kazma kürek yaktırır.” ata-
sözüne çok uygun düşen bir olay, 1987 yılının Mart
ayında İstanbul’da yaşanmıştır. 4 Mart’ta başlayan
kar yağışı 14 Mart’a kadar sürmüştür. İki hafta bo-
yunca devam eden yağış sonucunda bazı bölgelerde
kar kalınlığı bir metreyi geçmiş, İstanbul halkı bu
süre boyunca işlerine gidememiştir. Ulaşımın aksa-
masına bağlı olarak İstanbul’da temel tüketim mal-
larının fiyatları yükselmiştir (Görsel 1.9).
Görsel 1.9: 1987 yılındaki kar yağışı ile ilgili gazete
haberi

Şiddetli yağışlar ve kar erimeleri akarsularda, fırtınalar ise denizlerde taşkınlara neden olur. Bunun yanında
volkanik faaliyetler ve depremler sonucunda barajların yıkılmasıyla da sel ve taşkın oluşabilmektedir.

21