Page 14 - Coğrafya 12 | 1.Ünite

Volkanik faaliyetler bazen daha dar alanlarda etkili olur. 1995’te Karayip Denizi’nde bulunan Montserrat
(Mantsörat) Adası’ndaki yanardağın, yaklaşık 500 yıl aradan sonra tekrar faaliyete geçmesiyle çıkan lavlar
etrafa yayılarak adayı yaşanamaz hâle getirmiştir. Adanın başkenti Plymouth (Pliment), lahar ve küller ile
örtülmüştür (Görsel 1.12). Bu volkanik olay, alınan önlemler sayesinde can kaybına ne-
den olmamış ancak adanın üçte ikisini kullanılamaz hâle getirdiği için nüfusun çok
büyük bir kısmı göç etmek zorunda kalmıştır.

Görsel 1.12: Montserrat Adası’ndaki volkanik patlama ve lav akıntıları altındaki Plymouth şehri

b) Depremler
Depremin oluşumunda; tektonizma, volkanizma ya da yer göçmesi etkilidir. Tektonik depremler, volkaniz-
ma ya da yer göçmesi gibi nedenlerle oluşan depremlere göre daha fazla hasara neden olur. Depremlerin
verdiği hasar üzerinde depremin büyüklüğü ve şiddeti önemlidir. Depremin şiddeti doğa, insan ve yapılar
üzerindeki etkisinin bir ölçüsüdür. Bu etki üzerinde; depremin büyüklüğü, odak derinliği, odak merkezine
uzaklık, yapıların depreme karşı gösterdiği dayanım belirleyici olmaktadır.

Dünya üzerinde her gün binlerce deprem olmaktadır. Depremlerin birço-
ğu çok küçük şiddette olup sadece hassas aletler yardımıyla kaydedilmek-
tedir. Her sene ortalama 75 tane büyük deprem kaydedilmekte, bunların
bir kısmı yaşam alanları dışında gerçekleşirken bazıları da nüfusun yoğun
olduğu bölgelerde gerçekleşmektedir. Dünya nüfusunun her geçen gün
artıyor olması, depremden etkilenen insan sayısını da artırmaktadır.

2010 yılında Haiti’de meydana gelen 7 büyüklüğündeki depremde resmî
rakamlara göre 316 bin kişi hayatını kaybetmiş, 300 bin kişi yaralanmış-
tır. Haiti’nin güneyinin yerle bir olmasına neden olan depremle 1,3 mil-
yon kişi de evsiz kalmıştır (Görsel 1.13). Depremde zarar gören insan
sayısının fazla olmasında; depremin ülkenin en fazla nüfusa sahip olan
başkentine çok yakın bir mesafede meydana gelmesi, ada zemininin dep-
reme dayanıklı olmayan tortul tabakalar üzerinde olması, şehirdeki bi-
naların depreme dayanıksız ve zayıf malzemelerden inşa edilmiş olması
etkili olmuştur.

Son yüzyılda yaşanmış en büyük deprem ise 1960 yılında Şili’de meyda-
na gelmiştir. 9,5 büyüklüğündeki bu deprem sonucunda yaklaşık 6.000
kadar insanın yaşamını yitirdiği tahmin edilmektedir. Deprem ve sonra-
sında oluşan tsunami; Şili’nin yanında Havai’yi, Japonya’yı, Filipinler’i
Görsel 1.13: Haiti depremi, 2010 ve Yeni Zelanda’nın doğusu ile Avustralya’nın güneyini de etkilemiştir.

24