Page 13 - Coğrafya 12 | 1.Ünite

1 1 3 Jeoloji ve Jeomorfoloji Kökenli Ekstrem Doğa Olayları

a) Volkanik Patlamalar

Volkanlar, yer kabuğunun zayıf noktaları olan levha sınırlarına paralellik gösterir. Volkanik patlamalar
sırasında lav akıntıları, volkanik küller, gazlar, laharlar (volkanik çamur) ve piroklastik maddeler ortaya
çıkar. Volkanik patlamalar sonucunda deprem, heyelan ve tsunamiler oluşabilir. Volkanik olaylar, dar bir
alanı etkileyebileceği gibi dünyanın tamamını etkileyebilecek boyutta da olabilir.
Volkanik patlamalar sonucunda ortaya çıkan toz
ve küller, atmosferin üst kısımlarına ulaştıkla-
rında güneş ışınlarının bir kısmının yer yüzeyine
düşmesini engeller. Bu durumun küresel iklime
kısa süreli (birkaç yıl) ancak büyük etkileri ola-
bilir. 1815’te Endonezya’da Tambora Dağı’ndaki
volkanik patlama sonucunda ortaya çıkan toz ve
kül bulutları Avrupa ile Kuzey Amerika’ya kadar
ulaşmış ve bu bölgelerde bir yıl sonra çok soğuk 0 2.500 5.000 7.500 10.000
km
bir yaz mevsimi yaşanmıştır (Harita 1.4). Bu ne- Volkan küllerinin etkilediği alan
denle 1816 yılı yaz mevsimi olmayan yıl olarak Harita 1.4: Tambora volkanından çıkan küllerin etkilediği
adlandırılmıştır. Bilim insanlarına göre Tambora alan
Dağı’ndaki bu patlama son 200 yılın en büyük K
patlamasıdır. 9

Volkanik olaylar, iklimi etkilediği gibi ekono-
mik faaliyetlerden biri olan hava yolu ulaşımını
da etkileyebilir. 2010 yılında İzlanda’da buzul
altındaki Eyjafjallajökull (Eyyafyaklayökül)
Yanardağı’nın patlaması sonucu ortaya çıkan
kül ve toz bulutu, 14-21 Nisan tarihleri arasında
atmosferin üst katmanlarında kalarak Avrupa’da
hava ulaşımının durmasına sebep olmuştur (Ha-
rita 1.5, Görsel 1.11). Hava ulaşımının kesinti- 0 250 Volkan küllerinin etkilediği alan
500
Km
ye uğraması, insanların ülkelerine dönmelerini Volkan küllerinin etkilediği alan
engellerken ticaretin aksamasına ve bu ülkelerin Harita 1.5: İzlanda Eyjafiallajokull volkanının Avrupa üze-
maddi zarara uğramasına yol açmıştır. rindeki etkilediği alan

Görsel 1.11: Eyjafjallajökull
volkanından çıkan kül bulutları

23