Page 15 - Coğrafya 9 | 4.Ünite

BİYOSFER VE İNSAN ETKİSİ
Kendisi de biyosferin bir parçası olan insan, biyosferi oluşturan diğer canlı unsurlar üzerinde önemli değişik-
likler gerçekleştirmektedir. Biyosferi oluşturan litosfer, atmosfer ve hidrosferde var olan canlılar insan yaşamı ve
faaliyetlerinden büyük oranda etkilenmektedir. Doğal bitki ve hayvan toplulukları üzerinde insanın gerçekleştirdi-
ği değişimler oldukça eskiye dayanır.
Yeryüzündeki bitki örtüsü üzerinde insanın gerçekleştirdiği etkiler doğal türleri yok etmek, doğal yapıyı boz-
mak ve bitki türlerini yerküre etrafında yeniden dağıtmak şeklindedir (Görsel 4.17). Ormanların ateş yoluyla ya
da kesilerek ortadan kaldırılması insanların uzun süredir çevre üzerinde yaptıkları değişimlere örnektir. Örneğin
tropikal yağmur ormanları yakın zamana kadar Orta Amerika’nın üçte ikisini kaplarken günümüzde büyük oranda
yok edilmiş hâldedir. Tropikal yağmur ormanlarının bu şekilde tahrip edilmesi birçok canlı türünün yok olma
riskini de beraberinde getirmektedir.
Bitki örtüsü için geçerli olan yok olma nedenlerinin büyük kısmı yaban hayvanları için de geçerlidir. Küresel
ölçekte, son iki bin yılda 110 memeli türü yok olmuştur. İnsan faaliyetleri doğrudan ya da dolaylı olarak canlı
çeşitliliğinin azalmasında en önemli etkendir.
İnsanın biyosfer üzerindeki etkisinin en önemli unsurlarından birini de hayvanların ehlileştirilmesi oluştur-
maktadır (Görsel 4.18). İnsanın ehlileştirdiği hayvanların sayısı oldukça fazladır. Binlerce yıldır süregelen bu
durum hayvan türleri arasında birçok bakımdan farklı değişime neden olmaktadır.

Görsel 4.17: Bitki örtüsü üzerinde insanın gerçek- Görsel 4.18: Hayvanların ehlileştirilmesi hayvan türlerini birçok açıdan
leştirdiği etkiler doğal sistemler için büyük risk etkilemiştir.
oluşturmaktadır. (Brezilya)
Haber Köşesi

Asya-Pasifik’te Yağmur Ormanları Kıyımı
Bugüne kadar çeşitli platformlarda iklim değişikliği konusunda alınan ve uygulamada karşılık bulması
beklenen tedbirlere rağmen, başta Endonezya ve ardından Malezya’nın yağmur ormanları üzerindeki eko-
nomi içerikli tasarruflarında tek başlarına hareket ettiklerini söylemek mümkün değil. Tıpkı 20. yüzyılın
ikinci yarısında Latin Amerika’nın dev ülkesi Brezilya’nın yağmur ormanlarının Batılı endüstrileşmiş ülke-
lerin tüketim ihtiyaçlarına cevap vermek amacıyla yağmalanmasına benzer bir süreç neredeyse son yirmi
yıldır tedrici bir artışla bölgedeki bu iki ülkede yaşanıyor.
Konunun uluslararası kamuoyuna taşınmasında ise bölgede kurak iklim özelliğinin yaşandığı ağus-
tos-ekim aylarında meydana gelen yangınların oluşturduğu duman bulutları rol oynuyor. Oysa ki konu
bugünün bir eseri değil. Aksine 1990’ların sonlarından itibaren Sumatra ve Kalimantan adalarında devasa
yağmur ormanları yerine palmiye plantasyonları oluşturmak amacıyla yakılarak yok edilmesine konu olan
bir süreçle karşı karşıyayız. Öyle ki oluşan yoğun duman bulutları Endonezya’nın yanı sıra komşu ülkeler
Singapur, Malezya, Bruney üzerinden zaman zaman Hong Kong’a kadar olan bölgeyi içine alacak ve böl-
gesel siyasi krize yol açacak boyutlara ulaşıyor.
http://aa.com.tr/tr/analiz-haber/asya-pasifik-te-yagmur-ormanlari-kiyimi/729183

ÇEVRE VE TOPLUM 207