Page 8 - Coğrafya 9 | 1.Ünite

1. ÜNİTE || DOĞAL SİSTEMLER

B) ZAMAN KAVRAMI

Konuya Başlarken
Dünya’nın ekseni etrafındaki hareketi, dünya üzerindeki bir noktanın Güneş’in karşısında gün
boyunca aynı konumda kalmasını engeller. Bir noktada, Güneş’in ufuk düzlemindeki konumunun
gün içinde sürekli değişmesi; zaman kavramını ortaya çıkarmıştır. Gün içinde yaşanan bu durum,
insanlarda merak uyandırmıştır. Bu merak duygusuyla pek çok bilim insanı, zaman kavramı üze-
rinde çeşitli araştırmalar yapmıştır.
1. İnsanların günlük yaşam faaliyetlerinde zaman kavramı nasıl bir etkiye sahiptir?
2. Gün içinde güneşin doğudan doğup batıdan batmasının zaman kavramına nasıl bir etkisi
olmuştur?

Dünya üzerindeki bir noktanın Güneş’in tam karşısında olduğu
BİLGİ KUTUSU andan tekrar aynı noktanın Güneş’in tam karşısına gelmesine ka-
dar geçen süre 24 saattir. Bu zaman dilimine bir gün denir. Verilen
Yerel saat sorularının çözü- nokta bir günlük sürede Güneş’in karşısında 360°lik bir açı yapar.
münde kullanılacak başucu Bu nedenle Güneş’in ufuk düzleminde yaptığı her bir derecelik açı
bilgiler: 4 dakikaya karşılık gelir.
Zaman kavramı üç başlık hâlinde incelenir. Bunlar; yerel saat,
• Her bir derecelik boylam
uluslararası saat ve ulusal saattir.
arasındaki yerel saat farkı
4 dakikadır. Yerel Saat: Güneş’in ufuk düzlemindeki konumuna göre belir-
lenen zaman kavramıdır. İnsanların Güneş’in ufuk düzlemindeki
• Aynı boylam üzerindeki
konumuna göre yapmış olduğu tüm faaliyetlerde yerel saat kulla-
tüm noktalarda yerel saat
nılır (Görsel 1.36). Örneğin namaz vakitleri, iftar ve sahur vakitleri
aynıdır.
yerel saatlere göre belirlenir.
• Güneş, bir boylamın tam
karşısında ise o boylamda
yerel saat 12.00’dir (öğle
vakti).
• Bir boylamın daha doğu-
sundaki boylamda yerel
saat daha ileridir.
Başlangıç
15o batı Meridyeni 15o doğu

Yerel Saat İleri
Görsel 1.36: Güneş saati
Okuma Metnİ doğal olarak tekrarlanan başka Açık bir örnek vermek gere-
İnsanlar, saatin icadından olaylardan da takvim amacıyla kirse 25 hasat zamanı veya 25
önce zamanı belirlemek için yararlanılmıştır. Örneğin bazı kar yağış zamanı yaşamış olan
Güneş, Ay ve çeşitli yıldızlar- ağaçların yapraklarını dökme- bir insan 25 yaşında sayılırdı.
dan doğal zaman belirleyicileri si ve yeniden yapraklanması İnsanların önceleri zaman
olarak yararlanmışlardır. İlk veya çiçek açması, hayvanların belirlemede kullandığı bu tür
insanlar, saate bağlı zaman yavrulamaları gibi bazı do- yöntemler, daha sonraki uygar-
aralıklarını kullanan bugünkü ğal olgular, yeryüzünde bazı lıkların gelişmiş takvimlerinin
insanın tersine yıllık ve günlük alanlarda yağmurların yağışı temelini oluşturmuştur.
işlerinde karşılaştığı doğal olay- veya nehirlerin taşmalarının (Komisyon tarafından
ların yinelenmesinden zaman periyodik olmaları gibi olaylar; düzenlenmiştir.)
belirleyici olarak yararlanırdı. insanların zaman belirlemesin-
Doğruluğu daha az fakat de esas olmuştur.

54
ı ı| |ı ı