Page 6 - Fen Lisesi Biyoloji 11 | 2.Ünite

Fen Lisesi Biyoloji 11. Sınıf

Oku-Yorum

Zombi Karıncalar
Brezilya’nın tropikal yağmur orman-
larında korku filmini andıran bir biyo-
lojik ilişki yaşanıyor. Kahramanlarımız
bir mantar (fungus) [(Ophiocordyceps
unilateralis), (Ofikordiseps yunilatera-
lis)] ve marangoz karıncalar [(Campo-
notus leonardi), (Kamponotus leonar-
di)]. İşte bu korku dolu filmin özeti:
Katil fungusun tek bir amacı var, o da
üremek için uygun zemini bulmak.
Kurban karıncanın yapması gereken
ise ölüm yürüyüşünü gerçekleştirerek
kendisi için seçilmiş mezara gitmek.
Marangoz karıncalar yağmur orman-
larının yüksek dallarında yaşıyor,
yuvalarını ağaç kovuklarına yapıyor.
Koloniler hâlinde dolaşıyor ve sü-
rekli ağaç dallarından orman zemini-
ne, oradan tekrar yukarılara çıkarak Zombileştiren fungus, kasların istem altına alarak karıncanın ölüm ısırığını
yaşamlarına devam ediyorlar. Bu dışı kasılmasına da neden oluyor ve gerçekleştirmesini sağlıyor. Ölüm ısı-
normal yaşam döngüsü bir gün fun- hasta karıncalar ağaç dallarından rığıyla birlikte karıncanın çene kemiği
gusun karıncayı hasta etmesiyle kor- yere düşerek orman zemininden kilitleniyor ve öldükten sonra bile ka-
kunç bir şekilde değişiyor. Karıncalar yaklaşık 25 cm yukarıda yer alan bol rınca bu vaziyette yaprağın altındaki
orman zeminindeki fungus sporlarıy- yapraklı ve nemli bölgede bilinçsizce ana damarda asılı kalıyor. Birkaç gün
la temas edince hastalık başlıyor ve dolaşmaya başlıyor. Katil fungus en sonra karıncanın başında fungusun
yaklaşık bir hafta içinde karıncanın uygun zamanı bekliyor ve öldürücü yüzlerce sporunu içinde taşıyan bir
tüm vücudu ve başı fungus sporları vuruşunu gerçekleştiriyor. Bu nemli üreme kesesi oluşmaya başlıyor.
tarafından işgal ediliyor. Hasta ka- bölge fungusun yaşamını devam et-
rıncaların kasları deforme oluyor ve tirebilmesi ve üremesi için uygun ko- Görüntü gerçekten çok ilginç: Yap-
kaslarında yırtılmalar başlıyor. Hasta- şullara sahip. İlginç olan şu ki öldü- rağa saplanmış ölü karıncanın başın-
lık aynı zamanda karıncanın merkezî rücü vuruş hemen hemen her zaman dan uzanan bir sap ve sapın üzerinde
sinir sistemini de etkiliyor. İşte bu güneşin sıcaklığının en çok hissedil- bir kese. Fungus, sporlarını bu kese-
noktada karıncaların davranışları de- diği öğle saatlerinde gerçekleşiyor. lerden dışarı fırlatıyor ve yüzlerce öl-
ğişiyor ve tipik bir zombi gibi davran- dürücü spor başka karıncaları hasta
maya başlıyor. Normalde koloniden Zombi karınca, sanki fungus tara- etmek üzere orman zeminine yayılı-
ve takip edilen yoldan hiç ayrılmayan fından önceden programlanmış ve yor.
işçi marangoz karıncalar düzensiz zorlanmış gibi davranarak yaprağın
davranışlar sergiliyor, zikzaklar çize- altındaki ana damarı ısırıyor ve bu Yapılan araştırmalar bu şekilde zom-
rek nereye gittiklerini fark etmeden vaziyette öylece ölüyor. Karıncanın bi karıncalar yaratan dört fungus
yürüyorlar. Neticede koloniden ayrı- başında çoğalan fungus sporları ka- türü olduğunu ortaya çıkarmıştır. Her
lıyor ve bir daha yuvalarının yolunu rıncanın çene kemiğindeki kasları ve bir fungus türü tek bir karınca türü-
bulamıyor. bu kasları yöneten sinirleri kontrol ne özelleşmiş durumda. Bu tür fun-
guslara Afrika’nın, Brezilya’nın ve
Tayland’ın tropik ormanlarında rast-
lanıyor. Uzmanlar, karıncaların dav-
ranışlarını değiştiren ve yönlendiren
bu fungusun yaşam döngüsünün
oldukça karmaşık olduğunu ortaya
çıkmıştır. Araştırmacılar tarafından
bulunan fosilleşmiş bir yaprak örneği
bu tür ilişkinin yaklaşık 48 milyon yıl
öncesinde bile var olduğunu göste-
riyor. (Kaynak: http://bilimgenc.tubitak.
gov.tr/makale/zombi-karincalar, Erişim
Tarihi: 07.12.2017)

256
256