Page 9 - Fen Lisesi Biyoloji 11 | 2.Ünite

Bölüm 1 Komünite Ekolojisi

Komünitenin bulunduğu alanın ısı, ışık, nem, coğrafik özellikleri ve ko-
münitedeki türlerin yerleşimleri, komünitelerde özel iklimlendirmeye
sebep olur. Komünite içindeki her tür, kendine uygun iklim alanında
yaşar. Komünite içindeki bir türün yaşayabildiği ve üreyebildiği alana
ise habitat denir. Habitat her tür için farklı büyüklüktedir. Örneğin ba-
linalar için okyanus iken bazı bakteri türleri için bağırsak boşluğudur.

(a) (b)
Görsel 2.2: Habitat örnekleri: Sucul habitat (a), karasal habitat (b)

Komünitelerdeki türlerin bulunduğu habitat içerisinde sahip olduğu Araştıralım-Paylaşalım
veya yapmak zorunda olduğu bütün görev ve sorumluluklara ekolo- Tür içi veya türler arası rekabet, birey-
jik niş denir (Görsel 2.3). Türün yediği besin, beslenme zamanı, yuva lerin ekolojik nişlerini nasıl etkiler?
yaptığı yer gibi doğal olarak yaptığı işlere bakarak yaşama birliğindeki Ekolojik niş değişiminden tür nasıl
ekolojik nişi (görevi, sorumluluğu) tanımlanır. Örneğin tropikal bölgede etkilenir? Araştırarak sonuçları sınıfta
paylaşınız.
yaşayan bir ağaç kertenkelesinin nişi; üzerinde bulunduğu dalın bü-
yüklüğü, tolere edebildiği sıcaklık aralığı, yediği böcek türü ve böceğin
büyüklüğünü içerir. Doğal olarak ekolojik niş, türe özgüdür. Aynı eko-
lojik nişe sahip türler arasında besin ve enerji rekabeti artacağından
bu türler uzun süre bir arada yaşayamaz. Metamorfoz geçiren türlerin
larva ve ergin dönemlerindeki ekolojik nişleri de birbirinden farklıdır.

Görsel 2.3: Ekolojik nişi bitkisel besin olan fare türü

2.1.2 Komünitede Rekabet

Yaşam alanını ortak kullanan canlılar besin bulma, barınma ortamı
oluşturma, ışıktan faydalanma, metabolik atıklardan etkilenmeme gibi
birçok faktör bakımından birbirleriyle yarış hâlindedir. Aynı ortamı pay-
laşan farklı türler, o ortama farklı etkiler bırakır ve o ortamdan farklı
etkilenir. Türler, kendi bireyleri arasında tür içi rekabet; farklı türlerle
ise türler arası rekabet veya av-avcı ilişkisi geliştirebilir.

Tür içi rekabet; eş seçimi, yaşlı ve genç bireylerin arasındaki hiye-
rarşik yapı, türün birey sayısının artmasından kaynaklanan besin ve
barınak bulma gibi nedenlerle gelişebilir. Örneğin tür içi rekabete en-
gel olmak için bitkiler tarlaya belirli bir mesafe bırakılarak ekilir. Türler
arası rekabet; farklı türlere ait bireylerin genellikle aynı su, mineral
maddeler ve diğer besin kaynakları, alan paylaşımı, ışık gibi sebeplerle
rekabet etmesidir. Örneğin aynı alanı kullanan bitkiler arasında ışığın
kullanımı için rekabet görülür.

259