Page 36 - Fen Lisesi Biyoloji 12 | 2. Ünite

2. Canlılarda Enerji
Dönüşümleri
Ünite

11. ETKİNLİK

ETKİNLİĞİN ADI : Bitkiler için karbondioksitin önemi
ETKİNLİĞİN AMACI : Solunumla açığa çıkan karbondioksitin bitkiler için öneminin incelemek
ETKİNLİĞİN SÜRESİ : 2 hafta
ARAÇ GEREÇ : 3 adet aynı tür canlı yeşil bitki, 3 küçük saksı, toprak, KOH, su, 3 adet beher, 3 adet cam
fanus, maya mantarı

ETKİNLİĞİN YAPILIŞI
1. Canlı bitkileri küçük saksılara dikip sulayınız.
2. İlk düzenekteki saksıyı hazırladıktan sonra üstünü cam fanusla kapatınız.
3. İkinci düzenekteki saksının yanına, içinde KOH bulunan beher yerleştiriniz. Düzeneğin üstünü cam fanusla
kapatınız.
4. Başka bir beherin içine maya mantarı, şeker ve ılık su koyunuz.
5. Üçüncü düzenekteki saksının yanına, dördüncü maddede hazırladığınız beheri koyunuz. Düzeneğin
üstünü cam fanusla kapatınız.
6. Düzenekleri 2 hafta bekletiniz.
7. 2 hafta boyunca bitkileri gözlemleyerek değişimleri kaydediniz.

DEĞERLENDİRME
1. Deney süresince cam fanus içindeki bitkilerin gelişiminde ne gibi farklılıklar gözlemlediniz?
2. KOH yerine kireçli su veya Ba(OH) kullanılsaydı deneyin sonucu nasıl olurdu?
2

Kemiosmotik Görüş
Mitokondri ve kloroplastlarda, zarın iki tarafındaki proton konsantrasyonu (yoğunluk) farkına bağlı olarak ortaya
çıkan proton itici gücünün ATP sentezlenmesinde kullanılması kemiosmotik görüş ile açıklanır. Protonlar (H ), ATP
+
sentezi sırasında mitokondrilerde zarlar arası boşlukta; kloroplastlarda ise tilakoit boşlukta birikir.

Fotosentezde NADP ve hücresel solunumda NAD ve FAD molekülleri ile taşınan elektronlar, ETS’deki taşıyıcı
+
+
moleküllere aktarılır. Elektronlar, ETS’de taşınırken yüksek enerji düzeyinden düşük enerji düzeyine iniş eğiliminde-
dirler. Yüksek enerjili elektronların ETS’de aktarımı sırasında açığa çıkan serbest enerjinin bir kısmı, ısı olarak ortama
verilir. Diğer kısmı ise iç zarın çevrelediği sıvı ortamdaki protonları, ETS molekülleri aracılığı ile iç ve dış zar arasın-
daki boşluğa pompalamada kullanılır. Zarlar arası boşluktaki proton konsantrasyonu, iç zarın çevrelediği sıvı ortama
göre daha yüksek olur. İç zarın iki tarafındaki proton konsantrasyonu farkı, bir potansiyel enerji oluşturur. Protonlar,
zarlar arası boşluktan sıvı ortama dönme eğilimdedirler. Ancak iç zar, protonlar için geçirgen değildir. İç zarda yer alan

ATP sentaz enzimi, protonların sıvı ortama geri dönmelerini sağlayan bir kanal oluşturur. Protonların sıvı ortama akışı,
ATP sentazı aktif hâle getirir. Aktifleşen ATP sentaz, ATP sentezini gerçekleştirir (Görsel 2.39). Zarlar arasındaki boşluk
ile sıvı ortam arasında elektriksel yük farkı oluşur. Elektron akışı, elektron çekim gücü yüksek olan oksijen molekülüne
doğrudur. Oksijen, ETS’nin son elektron alıcısıdır.
Oksijenli solunumda oksijen, ETS’nin son molekülüne gelen elektronları alarak elektron akışının ve ATP mo-
lekülünün sentezinin sürdürülmesini sağlar. Elektron kazanan oksijen, elektronunu kaybetmiş bir çift proton (2H )
+
ile birleşerek suyu oluşturur. Oksijensiz solunumda ise sülfat, nitrat, karbonat veya demir son elektron alıcısı olarak
kullanılır.

98