Page 34 - Fen Lisesi Biyoloji 12 | 2. Ünite

2. Canlılarda Enerji
Dönüşümleri
Ünite

9. ETKİNLİK

ETKİNLİĞİN ADI : Bitki dokularında solunum sonucu karbondioksit çıkışı
ETKİNLİĞİN AMACI : Yeşil bitkilerde gerçekleşen oksijenli solunumda oksijen kullanı-
mını ve sonucunda karbondioksit çıkışını gözlemlemek
ETKİNLİĞİN SÜRESİ : 2 saat
ARAÇ GEREÇ : Canlı yeşil bitki, açık cam fanus, tıpa, kireç suyu, 3 adet plastik
boru, pompa, beher
ETKİNLİĞİN YAPILIŞI
1. Cam fanusun içine canlı bitkiyi toprağı ile beraber yerleştiriniz.
2. Plastik boruları birbirine ekleyiniz. Açık ucun birini kireç suyuna diğerini cam fanusa yerleştiriniz.
3. Cam fanusa biraz hava pompalayınız. Fanusun ağzını gaz kaçırmayacak şekilde izole ediniz.
4. Düzeneği karanlık bir ortamda bir süre bekletiniz.
5. Fanusun dışında bulunan beherde meydana gelen değişiklikleri gözlemleyiniz.

DEĞERLENDİRME
1. Beherde nasıl bir değişim meydana gelmiştir?
2. Kireç suyunun bu deneyde kullanılmasının amacı nedir?
3. Canlı bitkinin yerine ölü bir bitki kullansaydınız aynı sonucu gözlemleyebilir miydiniz?
4. Deneyi neden karanlık bir ortamda yaptınız?

10. ETKİNLİK

ETKİNLİĞİN ADI : Solunum sonucu ısının açığa çıkışı
ETKİNLİĞİN AMACI : Solunum sonucu ısının açığa çıkışını gözlemlemek
ETKİNLİĞİN SÜRESİ : 2 hafta
ARAÇ GEREÇ : Bezelye tohumu, 2 adet beher, ısıtıcı, termometre, pamuk

ETKİNLİĞİN YAPILIŞI
1. Bir gün önceden bir miktar bezelye tohumunu çimlenmeye başlaması için bir behere koyup suda
bekletiniz (a).
2. Bir başka behere de aynı miktarda bezelye tohumu koyarak ısıtıcıda kaynatınız (b).
3. Her iki beherdeki sıcaklığı termometre ile ölçerek not ediniz.
4. Hazırladığınız düzenekleri aynı ortamda birkaç gün bekletiniz.
5. Her iki beherdeki sıcaklığı tekrar ölçünüz ve elde ettiğiniz değerleri karşılaştırınız.
(a) (b)
DEĞERLENDİRME
1. İki beher arasındaki sıcaklık farkının nedeni nedir?
2. İkinci beherdeki bezelye tohumlarının kaynatılmasının nedeni nedir?
3. Elde ettiğiniz ölçümleri, açığa çıkan ısının kaynağı bakımından değerlendiriniz.

4.2. Fotosentez ve Solunum Arasındaki İlişki
Ekosistemdeki fotosentetik canlılar, güneş enerjisini fotosentez yoluyla kimyasal enerjiye çevirerek besinlerin
yapısında depo eder. Üretici canlılar besin zincirinin ilk halkasını oluşturur. Kendi besinini üretemeyen canlılar üre-
ticilerden sağladıkları besinlerde depolanmış enerjiyi hücresel solunumla mitokondrilerinde açığa çıkararak güneş
enerjisinden dolaylı olarak yararlanır.
Fotosentez ve solunum tepkimeleri arasında birbirlerini tamamlayıcı bir ilişki bulunmaktadır. Fotosentez ile oluşturu-
lan besinler solunumda kullanılır. Solunumun yan ürünleri olan CO ve H O, fotosentezin ham maddesidir (Görsel 2.38).
2
2
Fotosentez ürünleri olmadan solunum, solunum ürünleri olmadan da fotosentez gerçekleşemez.
Bitkiler gece gündüz solunum yaparken sadece gündüzleri fotosentez yapar. Gündüzleri fotosentez hızı solunum
hızından fazla olduğu için bitkiler, solunum sonucu ürettikleri CO ve H O’yu atmosfere vermeden fotosentezde kul-
2
2
lanır. Bunun sonucunda atmosfere CO salınımı, geceye göre gündüzleri azdır.
2
96