Page 33 - Fen Lisesi Biyoloji 12 | 2. Ünite

Canlılarda Enerji 2.
Dönüşümleri
Ünite

8. ETKİNLİK

ETKİNLİĞİN ADI : Yoğurt mayalanması
ETKİNLİĞİN AMACI : Fermantasyon ile yoğurt mayalamak
ETKİNLİĞİN SÜRESİ : 6 saat
ARAÇ GEREÇ : 1L süt, 2 yemek kaşığı evde yapılmış yoğurt, tencere, ocak, yemek kaşığı,
örtü, termometre, kepçe, kâse

ETKİNLİĞİN YAPILIŞI
1. 1L sütü temiz bir tencerede kaynatınız. 40-45 C’ye kadar (parmağınızı yakmayacak kadar bir ısı) soğu-
O
masını bekleyiniz.
2. Sıcaklık, bu değere ulaşınca tencereden yarım kepçe sütü kâseye alınız ve üzerine 2 kaşık evde yapılmış
yoğurdu ekleyerek karıştırınız. Daha sonra bu karışımı, tenceredeki süte ekleyip karıştırınız.
3. Tencerenin kapağını kapatarak üzerini örtünüz. Yaklaşık 5 saat kadar bekletiniz.

DEĞERLENDİRME
1. Yoğurdun mayalanması sırasında ılık bir ortam sağlanmasının nedeni nedir?
2. Tencerenin ağzının kapatılmasının nedeni nedir?

4.1.3. Oksijensiz Solunum
Organik moleküllerden oksijen yokluğunda Krebs döngüsü ve ETS kullanılarak ATP elde edilmesine oksijensiz
solunum denir. Oksijensiz solunumun işleyişi oksijenli solunuma benzer ancak oksijensiz solunumda kullanılan ETS
elemanları farklıdır. Oksijensiz solunumda oksijen (O ) yerine sülfat (SO ), nitrat (NO ), karbonat (CO ) ve demir
-
-2
-2
3
2
4
3
(Fe ) son elektron alıcısı olarak kullanılır. Örneğin bataklıkta yaşayan bazı bakteriler besin moleküllerinden kopar-
+3
dıkları elektronları sülfat iyonuna aktarırlar. Elektronları alarak indirgenen sülfat, hidrojen sülfür (H S) oluşumunu
2
sağlar. ETS’de elektronların taşınması sırasında açığa çıkan enerji ile ATP sentezlenir. Bataklıklardan çürük yumurta
kokusunun gelmesinin nedeni, oksijensiz solunum yapan bakterilerin oluşturduğu H S’dür. Toprakta yaşayan ve ok-
2
sijensiz solunum yapan bazı bakteriler ise ETS’de son elektron alıcısı olarak nitrat kullanır. ETS kullanılarak enerji
üretilirken nitrat, denitrifikasyonla moleküler azota dönüştürülür. Bu olay, biyosferdeki azot dengesinin korunması
için önemlidir.
Hücresel Solunumda Enerji Verimi
Fermantasyonda enerji verimi oksijenli solunuma göre daha azdır. Çünkü fermantasyon sırasında glikozun CO ve
2
H O’ya kadar yıkımı tam olarak gerçekleşmez. Enerjinin büyük bir kısmı, fermantasyon sonucu oluşan son ürünlerde
2
kalır. Aynı zamanda fermantasyonda ETS’nin olmayışı enerji verimini düşürür. Oksijenli solunumda ise glikoz, H O
2
ve CO gibi inorganik bileşiklere kadar yıkılır. NADH ve FADH moleküllerinin taşıdıkları elektronların ETS’ye
2
2
aktarılmasıyla en yüksek seviyede ATP üretilmiş olur. Fermantasyonda sadece substrat düzeyinde fosforilasyon görü-
lürken oksijenli ve oksijensiz solunumda substrat düzeyinde fosforilasyon ve oksidatif fosforilasyon birlikte görülür.
Oksijensiz solunumda oksijenli solunuma göre daha az sayıda ATP, fermantasyona göre ise daha fazla sayıda ATP
açığa çıkar. Her üç yöntem karşılaştırıldığında NADH moleküllerinin oksitlenme (yükseltgenme) yolları farklıdır.

SIRA SİZDE

Fermantasyon ile oksijenli solunumun benzerlik ve farklılıklarını yazınız.

........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................

95