Page 31 - Fen Lisesi Biyoloji 12 | 2. Ünite

Canlılarda Enerji 2.
Dönüşümleri
Ünite

4.1.2.3. Laktik Asit Fermantasyonu
Bazı bakterilerde, bazı mantarlarda, omurgalıların çizgili kaslarında ve memelilerin olgun alyuvar hücrelerinde gö-
rülür. Glikoliz sonucu oluşan pirüvik asitin enzimler kullanılarak laktik asite dönüşmesini sağlayan kimyasal tepkimeler
dizisine laktik asit fermantasyonu denir (Görsel 2.33).
Laktik asit fermantasyonunda glikoz, 2 molekül pirüvik asite kadar parçalanır. Oluşan pirüvik asitler, ortamdaki
NADH moleküllerinin hidrojenlerini alarak laktik asit moleküllerine dönüşür. Bu sayede serbest kalan NAD mole-
+
külleri, tekrar glikoliz reaksiyonlarına katılabilir. ATP sentezi glikolizde gerçekleşir. Laktik asit fermantasyonunda etil
alkol fermantasyonundan farklı olarak karbondioksit (CO ) meydana gelmez.
2

2 ATP

C C C C C C 2 C C C 2 C C C
Glikoz Pirüvik asit Laktik asit
2 NAD + 2 NADH 2 NADH 2 NAD +

Görsel 2.33: Laktik asit fermantasyonu

Laktik asit fermantasyonu sonucunda 1 molekül glikozdan 2 molekül laktik asit oluşur. Glikoliz ile toplam 4 ATP
(net 2 ATP) sentezlenir.

Glikoz + 2 ATP → 2 Laktik asit + 4 ATP

Laktik asit fermantasyonu, hayvan hücre-
lerinin bazılarında enerji elde etmek amacıy-
la kullanılır. Kas aktivitesi yoğun olduğunda
ATP üretmek için glikozun yıkım hızı, kandan
oksijen elde etme hızını aşar. Bu durumda
hücreler oksijenli solunumla birlikte laktik
asit fermantasyonu da yapar. Yoğun egzersiz
hareketleri yapılması veya maç öncesi yapılan
ısınma hareketleri, az miktarda laktik asi din
oluşmasını sağlayarak kaslara uyarıcı etki ya-
par. Böylece kasların daha iyi çalışması sağ-
lanmış olur (Görsel 2.34). Yoğun kas faaliyet-
leri sonucunda kasta biriken laktik asit; beyni
uyararak bireyde yorgunluk, uyku hissi, ağrı Görsel 2.34: Spor yaparken kaslarda laktik asit üretilir.
ve kaslarda kramplara neden olabilir. Çizgili
kaslarda oluşan laktik asidin çoğu, karaciğere taşınarak pirüvik aside çevrilir. Pirüvik asidin bir kısmı, karaciğer hüc-
relerinde oksijenli solunumda kullanılırken bir kısmı da glikoza dönüştürülerek glikojen sentezlenir.

Bazı bakteriler tarafından gerçekleştirilen laktik asit fermantasyonu; süt endüstrisinde yoğurt (Görsel 2.35) ve
peynir (Görsel 2.36) yapımında, boza üretiminde (Görsel 2.37) kullanılır. Yoğurt, sütün özel koşullar altında Strepto-
coccus thermophilus (Sitreptokokus termofilus) ve Lactobacillus bulgaricus' un (Laktobasillus bulgarikus) ferman-
tasyonuyla elde edilen bir üründür. Yoğurt yendiğinde de uykunun gelmesinin sebebi yoğurtta bulunan laktik asittir.

93