Page 5 - Fen Lisesi Biyoloji 9 | 3.Ünite

organların embriyonik gelişim sürecinde köken aldıkları hücre tabakaları farklı olmasına rağmen görevleri aynı-
dır. Örneğin kelebeğin, yarasanın ve serçenin kanatları her üç canlının da uçmasını sağlar fakat yapıları birbirin-
den farklıdır (Görsel 3.2, 3.3 ve 3.4). Aristo çevresinde gözlemlediği canlıların yaşama ortamları ve diğer bazı
özellikleri hakkında bilgiler vermiştir. Örneğin bitkileri boylarına göre; otlar, çalılar ve ağaçlar olarak hayvanları
ise yaşadıkları yere göre; suda, karada ve havada yaşayanlar olarak sınıflandırmıştır. Yapay (ampirik) sınıflan-
dırma olarak bilinen bu sınıflandırmanın günümüzde bilimsel bir geçerliliği yoktur.
Canlıları sınıflandırma sistemi son üç yüzyılda gelişme göstermiştir. İngiliz bilim insanı John Ray (Con
Rey) tür kavramını geliştirmiştir. Canlılar arasındaki benzerliklerde akrabalığın etkilerini ilk fark eden doğa
bilimci Buffon (Bafın) olmuştur. Bu gelişmeler büyük bir kavramsal değişikliğe sebep olmuştur. Canlılığın ev-
rensel kurallar içinde sınıflandırılması ise İsveçli doğa bilimci Carolus Linnaeus’un (Karolus Linne) çalışmaları
ile başlamıştır.

Görsel 3.2: Kelebek Görsel 3.3: Yarasa Görsel 3.4: Serçe
Linnaeus, Systema Naturae [Sistema Natura (Doğanın Sistemi)] adlı eserinde 8500 bitki ve 5236 hayvan
türünü tanımlamıştır. Günümüzde geçerli olan doğal (filogenetik) sınıflandırmayı yapmıştır. Doğal sınıflandır-
ma, canlıların homolog (kökendeş) organları göz önünde bulundurularak yapılır. Bu organların görevleri aynı
veya farklı olsa da embriyonik kökenleri aynıdır. Örneğin balinanın yüzgeci, kedinin ön üyesi ve insanın kolu
homolog organdır (Görsel 3.5, 3.6 ve 3.7). Doğal sınıflandırma yapılırken ayrıca canlıların protein ve DNA ben-
zerlikleri, hücre tipi ve sayısı, fizyolojik benzerlikleri, azotlu boşaltım ürünlerindeki benzerlik, vücut parçaları ve
bunların simetri durumları, vücut üyeleri (anten, yüzgeç, kanat vb.), embriyonik gelişmeleri, iç ve dış iskeletleri,
eşey durumları ve larvalarındaki benzerlikler esas alınır.

Görsel 3.5: Balina yüzgeci Görsel 3.6: Kedinin ön üyesi Görsel 3.7: İnsan kolu

Canlıların sınıflandırılmasında kullanılan farklı bilimsel yaklaşımlar zaman içerisinde gelişim göstermiştir.
Bu bilimsel yaklaşımlar Tablo 3.1’de verilmiştir.

Tablo 3.1: Sınıflandırmanın Bilimsel Yaklaşımları
Whitta- Woese ve Woese ve Cave- Cave- Ruggiero
Linnaeus Haeckel Chatton
1735 1866 1925 Copeland ker arkadaşları arkadaşları lier-Smith lier-Smith ve arkadaş-
1969 1977 1990 1993 1993 ları 2015
2 Âlem 3 Âlem 2 Üst Âlem 4 Âlem 5 Âlem 6 Âlem 3 Üst Âlem 8 Âlem 6 Âlem 7 Âlem
Gerçek Bakteriler Gerçek Bakteriler
Prokaryot Monera Monera bakteriler bakteriler Bakteriler
Arkebakteriler Arkebakteriler Arkebakteriler Arkeler
Protista
Archezoa
Protista Protista Protista Protozoa Protozoa Protozoa
Chromista Chromista Chromista
Ökaryot Ökaryot
Bitkiler Bitkiler Bitkiler Bitkiler Bitkiler Bitkiler Bitkiler Bitkiler
Mantarlar Mantarlar Mantarlar Mantarlar Mantarlar
Hayvanlar Hayvanlar Hayvanlar Hayvanlar Hayvanlar Hayvanlar Hayvanlar Hayvanlar
119