Page 65 - Fen Lisesi Fizik 10 | 4.Ünite

OPTİK
4.7.2. Kalın Kenarlı Mercekler BİLGİ

Kalın kenarlı mercekler, Kalın kenarlı merceğin şekillerde
Görsel 4.130’daki gibi aynı sembol gösterimi çift taraflı ters ok
saydam maddeden yapılmış R 1 R 2 şeklindedir.
iki kürenin arası yine aynı say- O
dam madde ile doldurularak Asal eksen
elde edilir. Görsel 4.131’de
görüldüğü gibi merceğin asal
eksenine paralel olarak ge- Görsel 4.130: Kalın kenarlı merceği
len ışık demetini sanki ışının oluşturan küreler
geldiği taraftaki bir noktadan
geliyormuş gibi kırarak dağı-
tan merceklere kalın kenarlı
ya da ıraksak mercek denir. Odak Asal eksen
noktası
Başka bir ifadeyle kalın kenarlı
mercekler, merkezinden uçla-
rına doğru gidildikçe kalınlığı
artan mercekler olarak tanım- Görsel 4.131: Kalın kenarlı mercek
lanabilir. Kürelerin yarıçapları
eşit olabildiği gibi farklı da olabilir. Ancak merceğin her iki tarafındaki
odak noktası merceğe eşit uzaklıktadır.
Merceği oluşturan yüzeylerden biri, küresel ve iç bükey yapıday-
ken diğeri doğrusal ya da dış bükey de olabilir. Görsel 4.132’de bazı
çizimlerde kullanılan kalın kenarlı mercek sembolü, 4.133’te farklı
şekillerde oluşturulmuş kalın kenarlı mercekler gösterilmiştir.

Görsel 4.132: Kalın kenarlı mercek gösterimleri Görsel 4.133: Kalın kenarlı mercekler

Kalın kenarlı bir merceğin odak noktasının tespiti ve merceğe BİLGİ
herhangi bir doğrultuda gelen ışının mercekte kırılarak asal eksen
üzerinde hangi noktadan geçeceği yanda karekodu verilen simülas- Kalın kenarlı merceklerde ci-
yonda görülebilir. Simülasyonda ışık kaynağından çıkan ışınlar için sim ve görüntü arasındaki ilişkiye
“Başlıca Işınlar” sekmesi seçilmelidir. dair simülasyona aşağıdaki kare-
Kalın kenarlı mercekler, üzerine gelen ışığı asal eksene göre da- koddan ulaşabilirsiniz.
ğıtan merceklerdir. Kalın kenarlı merceğe ait bazı ışınların mercekte
kırıldıktan sonra izleyeceği yol aşağıda maddeler hâlinde verilmiştir.

1. Görsel 4.134’te görüldü-
ğü gibi asal eksene paralel
gelen ışın, uzantısı odak- 2F F F 2F
tan geçecek şekilde kırılır.

Görsel 4.134: Asal eksene paralel gelen ışın

251