Page 70 - Fen Lisesi Fizik 10 | 4.Ünite

4. ÜNİTE

SIRA SİZDE ÇÖZÜM

Eşit birim karelere bölünmüş P R
sistemde kalın kenarlı merceğin
odak uzunluğu 4 birimdir. R'
P'
C
2F F F

D
Cismin P ve R noktalarından merceğe şekildeki gibi ikişer
özel ışın gönderilir. Asal eksene paralel gönderilen ışın, her iki
Buna göre merceğin önüne nokta için de ortak ışındır. Her bir noktadan gönderilen ışınlar
konulan mumun mercekteki mercekte kırıldıktan sonra açılarak gittikleri için kesişmez. Ancak
görüntüsünü özel ışınları kulla- ışınların uzantıları kesişir. Uzantılarının kesiştiği nokta görüntünün
narak çiziniz. yeridir. Bu nedenle de görüntü sanal bir görüntüdür.
Görüntü mercek ile odak noktası arasındadır. Görüntü düz ve
boyu cismin boyundan küçüktür.

ÖRNEK

Odak uzaklıkları sırasıyla f , f ve f olan kalın kenarlı ve ince
2
3
1
kenarlı mercekler ile çukur aynadan kurulmuş sisteme gönderi-
len I ışınının izlediği yol şekilde gösterilmiştir.

I
f f f
1 2 3
Buna göre merceklerin ve aynanın odak uzaklıkları f , f
ve f arasındaki büyüklük ilişkisi nedir? 1 2
3
(Karelerin her bir kenarı 1 birim uzunluktadır.)

ÇÖZÜM
Kalın kenarlı merceğe gelen I ışını, mercekte kırıldıktan sonra
asal eksene paralel gittiğine göre gelen ışının uzantısı kalın ke-
narlı merceğin odağından geçmektedir. Bu durumda kalın kenarlı
merceğin odak uzaklığı f =2 birimdir.
1
Asal eksene paralel olarak gelen ışın, ince kenarlı mercekte
kırıldıktan sonra merceğin odak noktasından geçeceği için ince
kenarlı merceğin odak uzaklığı f =4 birimdir.
2
İnce kenarlı mercekten kırılarak çukur aynaya gelen ışın, ay-
nadan asal eksene paralel olarak yansıdığına göre aynanın odak
noktasından gelmiştir. Buna göre çukur aynanın odak uzaklığı
f =2 birimdir.
3
Sonuç olarak merceklerin ve aynanın odak uzaklıkları arasın-
daki büyüklük ilişkisi f > f = f olur.
2 1 3

256