Page 71 - Fen Lisesi Fizik 10 | 4.Ünite

OPTİK

ÖRNEK SIRA SİZDE

Odak uzaklıkları sırasıyla 2f ve 3f olan ince kenarlı mercek ile Odak uzaklığı 2 birim olan
çukur ve düzlem aynadan oluşan sistemde ince kenarlı merce- tümsek ayna, odak uzaklığı 4 bi-
ğin asal eksenine paralel olarak I ışını gönderiliyor. rim olan kalın kenarlı mercek ve
düzlem aynadan kurulmuş siste-
K
me, I ışını gönderiliyor.
L
I
M I
K
L M
N
N P
P

2f 3f

Buna göre I ışını, çukur aynadan yansıdıktan sonra hangi Buna göre I ışını düzlem ay-
noktadan geçer? nadan yansıdıktan sonra hangi
(Karelerin her bir kenarının uzunluğu eşit ve f kadardır.) noktadan geçer?
(Karelerin her bir kenarının uzunlu-
ğu eşit ve 1 birimdir.)
ÇÖZÜM

K
L
I
M

N
P

Şekilde görüldüğü gibi ince kenarlı merceğe paralel gelen I
ışını, mercekte kırıldıktan sonra odağından geçerek düzlem ay-
naya gelir. Işın düzlem aynadan aynanın normaliyle eşit açı yapa-
cak şekilde yansır. Düzlem aynadan yansıyarak gelen bu ışının
asal eksen üzerinde kestiği nokta çukur aynanın odak noktası-
dır. Çukur aynanın odağından geçerek gelen ışın, çukur aynadan
asal eksene paralel olacak şekilde yansıyıp L noktasından geçer.

Hem ince hem de kalın kenarlı merceklerde odak uzaklığı sabit
bir değer değildir. Merceğin odak uzaklığını belirleyen bazı değiş-
kenler vardır. Bunlar sırasıyla
1. Merceği oluşturan kürelerin eğrilik yarıçapı: Kürelerin eğrilik yarı-
çapı odak uzaklığı ile doğru orantılıdır. Eğrilik yarıçapı büyüdük-
çe odak uzaklığı artar.
2. Merceğin bulunduğu ortamın kırıcılık indisi: Merceğin yapıldığı
maddenin kırıcılık indisi ortamın kırıcılık indisinden büyük olmak
şartıyla merceğin içinde bulunduğu ortamın kırıcılık indisi ile
odak uzaklığı doğru orantılıdır.

257