Page 42 - Fen Lisesi Fizik 12 | 3. Ünite

3.

ÜNİTE 3.2. ELEKTROMANYETİK DALGALAR
3.2. ELEKTROMANYETİK DALGALAR

X-Işınları
Wilhelm Conrad Röntgen (Vilhım Konrat Röntgen),
bulduğu ışığa bilinemeyen ışın anlamında X-ray ismi-
ni vermiştir. Röntgen ışınları olarak da bilinir. Enerji-
si yüksek olan X-ışınları yumuşak dokudan geçer ve
canlı dokulara zarar verebilir. Hücreleri öldürüp ka-
lıcı rahatsızlıklara neden olabilir. X-ışınlarından tıpta
hastalıklara tanı konmasında ve hastalıkların tedavi-
sinde faydalanılır.

X-ray cihazları sabit X-ışınları yayarak çantaların içinin
ve insanların üzerinin kontrol edilmesinde kullanılır.
Atmosfer dışına konulan X-ışını dedektörleri ile kara
deliklerden ve nötron yıldızlarından gelen X-ışınla-
rı görüntülenir. Yaklaşık 3 700 yıl önce gerçekleşen
süpernova, X-ışınlarına hassas Chandra (Çandıra) Te-
leskobu’yla görüntülenmiştir (Görsel 3.2.8). Görün-
tüdeki renkli bölgeler enerjilerine göre X-ışınlarının
görünür ışığa çevrilmiş hâlidir. Yüksek enerjili X-ışınla- Görsel 3.2.8: Süpernovanın X-ışınları ile alınmış bir
rı mavi renkte görünür ışık olarak gösterilir. görüntüsü

Gama Işınları
Gama ışınları, elektromanyetik dalgalar içinde
en kısa dalga boyuna ve en yüksek enerjiye sahip
168 ışınlardır. Yüksek giricilik özelliği ile maddelerin içi-
ne çok kolayca nüfuz edebilir. Gama ışınları, sağlık
alanında hastalıkların teşhis ve tedavisinde ve gıda
sektöründe yiyeceklerin zararlı bakterilerden arın-
dırılmasında kullanılır. Gama ışını spektrometresi ile
Mars gezegeninin hidrojen yoğunluğu tespit edil-
miştir. Spektrometrenin parçası olan nötron dedek-
törleri ile veriler toparlanır.
Görsel 3.2.9’da Mars’ın Kuzey Kutup Bölgesi'nin kış
mevsimindeki durumu görülmektedir. Koyu mavi kı-
sımlar hidrojenin yoğunlaştığı bölgelerdir. Görsel 3.2.9: Mars’ın hidrojen yoğunluğu

BAKIŞ AÇISI

Gama ışını, X-ışını ve morötesi ışınları algılayan teleskoplar neden Dünya’ya değil de uzaya kurulur?
Bunun sebebini tartışınız.

Araştırma

Elektromanyetik spektrumda yer alan elektromanyetik dalga çeşitlerinin günlük hayatta nereler-
de kullanıldığını ve bu dalga çeşitlerinden teknolojide nasıl yararlanıldığını araştırınız. Ulaştığınız
bilgileri sunum hazırlayarak arkadaşlarınızla paylaşınız.