Page 6 - Fen Lisesi Fizik 12 | 3. Ünite

3.

ÜNİTE 3.1. DALGALARDA KIRINIM, GİRİŞİM VE DOPPLER OLAYI
3.1. DALGALARDA KIRINIM, GİRİŞİM VE DOPPLER OLAYI

Kırınımın artması dalga boyu ile yarık genişliği arasındaki orana bağlıdır. Bu oran 1'den büyük olmalıdır.
Yarık genişliği azaltıldığında dalga boyu yarık genişliği oranı büyür, kırınım artmış olur.
Su dalgalarının dalga boyu, dalganın hızı ve frekansı ile değişebilir (v=λ.f).

Sonuç olarak kırınımın hız ve frekans ile ilişkisi şu şekilde olur:

1. Suyun derinliği artırıldığında su dalgalarının hızı artar ve dalga boyu büyür. Böylelikle dalga boyu yarık
genişliği oranı büyür, kırınım artmış olur.

2. Dalga kaynağının frekansı azaltıldığında veya periyodu artırıldığında dalga boyu büyür. Böylelikle dalga
boyu yarık genişliği oranı büyür, kırınım artmış olur.

SORU 1 ÇÖZÜM

Derinliği her yerde sabit olan bir dalga leğeninde Su dalgalarının hızı derinliğe bağlıdır. Derinlik sabit
üretilen periyodik su dalgalarının engeller arasın- olduğundan hız da sabit olacaktır. Frekansın değişti-
dan geçtikten sonra kırınıma uğradığı gözleniyor. rilmesi su dalgasının hızını değiştirmez.

Su dalgalarının frekansı sürekli artırıldığında dal- Frekans artırıldığında hız sabit olduğu için v= λ.f for-
gaların hızı, dalga boyu ve kırınım olayı için ne söy- mülüne göre dalga boyu azalacaktır.
lenebilir?
132 Dalga boyu engel genişliğinden küçük olduğu için
kırınım gözlenmeyebilir.

UYGULAMA 1

ÇÖZÜM ALANI
Yandan görünüşü şekildeki gibi olan dalga leğe-
ninde K noktasına konulan kaynak, periyodik su
dalgaları üretiyor. Su dalgalarında kırınım olayı
incelenmek isteniyor.
K

C
A
B

Kırınım belirgin şekilde sadece tek bölmede göz-
lendiğine göre genişliği sabit olan engel hangi böl-
menin üzerine konulmalıdır? Açıklayınız.