Page 53 - Fizik 10 | 4. Ünite

6. BÖLÜM: KIRILMA

“C�s�mler�n görünür uzaklığı” deney�nden anlaşılacağı üzere göz ve
c�s�m aynı ortamda �ken c�s�m görülmed�ğ� hâlde c�sm�n bulunduğu N
ortam değ�şt�r�lerek görünür hâle geleb�l�r.
Hava
Metal paradan yansıyarak su yüzey�ne gelen ışınlar, yüzey�n norma-
l�nden uzaklaşarak havaya geçer (Şek�l 4.37). Hava ortamından göze
gelen ışınlar sayes�nde para görülür.

Kırılma �nd�s� küçük olan saydam b�r ortamdan büyük olan düz yüzeyl� Su
saydam b�r ortamdak� c�sme normale yakın b�r doğrultudan bakıldı-
ğında c�s�m bulunduğu yerden daha yakında görülür. Örneğ�n akvar-
yumdak� balıklara üstten bakıldığında akvaryum tabanı ve suda yüzen Şek�l 4.37: Su �çer�s�ndek� metal
balıklar bulundukları yerden daha yakın görülür (Şek�l 4.38). paranın görülmes�
Hava
Kırılma �nd�s� büyük olan saydam b�r ortamdan küçük olan düzlem
yüzeye sah�p saydam b�r ortamdak� c�sme normale yakın doğrultu- N
dan bakıldığında, c�s�m bulunduğu yerden daha uzak görülür. Örneğ�n
sudak� balıklar, su yüzey�ne yakın b�r konumda uçan martıları daha
yüksekte görür (Şek�l 4.39). d'
d
Martıdan yansıyarak gelen ışınlar suya g�rerken normale yaklaşarak
kırılır. Bu nedenle balık martıyı daha uzakta görür. Su

Şek�l 4.38: Akvaryumdak� balıkların
Hava ortamındak� cam küren�n merkez�n�n önündek� K noktasından görünür uzaklığı
çıkan ışınlar hava ortamına geçerken normalden uzaklaşarak çıkar
(Şek�l 4.40). Kırılan ışının uzantısı yatay eksen� c�sm�n bulunduğu Hava
konumdan daha yakında kest�ğ� �ç�n c�s�m daha yakında görülür. Cam N
küren�n merkez�ne konulan c�s�mlerden çıkan ışınlar yüzeye d�k gel- h′
d�ğ�nden doğrultu değ�şt�rmez. Bu nedenle y�ne merkezde görülür h
(Şek�l 4.40: b). Cam küren�n merkez�n�n arkasına konulan c�s�mlerden
çıkan ışınlar yüzey� terk ederken normalden uzaklaşır (Şek�l 4.40: c).
Bu durumda kırılan ışınların uzantısı yatay eksen� c�sm�n arkasında b�r
noktada keser. Bu da c�sm�n bulunduğu yerden daha uzakta görülme-
s�ne neden olur. Su
Şek�l 4.39: Balığın martıyı
olduğundan daha uzakta görmes�

Hava Hava Hava

K O O O L

Cam Cam Cam

a) b) c)

Şek�l 4.40: Küresel b�r cam yüzeyde görünür uzaklık

10. SINIF FİZİK 235