Page 57 - Fizik 10 | 4. Ünite

7. BÖLÜM: MERCEKLER

D�ğer değ�şkenler sab�t kalmak şartıyla merceğ�n yapıldığı madden�n
kırılma �nd�s� arttıkça odak uzaklığı küçülür. Ortamın kırılma �nd�s� ve
merceğ�n eğr�l�k yarıçapı arttıkça odak uzaklığı büyür.
Çevrede görülen b�rçok c�s�m, mercek g�b� davranab�lmekted�r. Örneğ�n
c�s�mler�n üzer�nde bulunan su damlacıkları (Görsel 4.18: a), ş�şeler�n
ve cam bardakların tabanları (Görsel 4.18: b) �le yan bölümler�, �çer�-
s�nde sıvı bulunan cam ya da pet ş�şe (Görsel 4.18: c) g�b� b�rçok c�s�m
mercek görev� görür.

a) b) c)
Görsel 4.18: a) Su damlaları b) Cam bardak tabanı c) Pet ş�şe

Çevreye atılan atıklar, çevre k�rl�l�ğ�ne ve doğadak� dengen�n bozul-
masına neden olmaktadır. Bu sebeple çevren�n tem�z tutulması ve
korunması doğal hayatın korunması açısından öneml�d�r. Dünyada ve
Türk�ye’de her yıl yaz aylarında çıkan yangınların öneml� b�r bölümü
ormanlara atılan cam ş�şe ve kırıklarının mercek g�b� davranıp güneşten
gelen ışınları toplaması sonucunda kuru otların alev almasıyla oluşur.
(Görsel 4.19). Çıkan yangınlar yaban hayatını olumsuz etk�lemekted�r.

Sıra Sizde - 24
Görsel 4.19: Orman yangını
Hava ortamında bulunan mercekler�n özell�kler�yle �lg�l�
I. İnce kenarlı mercekler ışığı toplar.

II. Kalın kenarlı mercekler ışığı dağıtır.
III. Mercekler�n her �k� tarafında da odağı bulunur.

�fadeler�nden hang�ler� doğrudur?

Çözüm
Çözüm

 S�mülasyon
4.7.2. Merceklerin Oluşturduğu Görüntünün
Özellikleri

B�r merceğe gelen ışınlar kırılma kanunlarına göre kırılarak mercekten
geçer. Merceklere gönder�len bazı ışınlar özel ışın olarak adlandırılır. İnce kenarlı mercek ve
Bu ışınlar b�r merceğ�n önüne yerleşt�r�len c�s�mler�n görüntüler�n�n özell�kler�n� karakoddan
daha kolay ç�z�leb�lmes� �ç�n kullanılan ışınlardır. yararlanarak �nceley�n�z.

10. SINIF FİZİK 239