Page 55 - Fizik 10 | 4. Ünite

7. BÖLÜM: MERCEKLER

4.7.1. Merceklerin Özellikleri ve Mercek Çeşitleri

M�kroskoptan gözlüğe, kameradan teleskoba kadar pek çok opt�k s�s-
temde kullanılan mercekler, genell�kle camdan ya da saydam plast�kten
yapılan opt�k araçlardır.

Işığın kırılması sonucunda ışık ışınlarını b�r noktada toplayab�len ya da
b�r noktadan saçılıyormuş g�b� dağıtan en az b�r yüzü küresel �k� yüzey
arasında kalan saydam ortamlara mercek den�r.

Mercekler, yüzeyler�n�n şekl�ne göre �nce ve kalın kenarlı olmak üzere
�k�ye ayrılır.
Saydam ortamın mercek olab�lmes� �ç�n

• Yüzeyler�nden en az b�r� küresel olmalıdır.

• İk� küresel yüzey� bulunan saydam yüzeyler�n mercek oluşturab�l-
mes� �ç�n eğr�l�k merkezler�n�n çakışık olmaması gerek�r
(Şek�l 4.41: a, b).

R 1 R
R 2 1 R 2

M M M M
1 2 1 2

a) b)

Şek�l 4.41: a, b) Mercek oluşturan yüzeyler

Saydam �k� küresel yüzey�n ya da b�r düzlem �le küresel b�r yüzey�n
kes�şmes� sonucunda oluşan uç kısımları orta kısmına göre daha �nce
olan merceklere �nce kenarlı mercek den�r (Şek�l 4.42).

Görsel 4.16: İnce kenarlı mercek

M M M
1 2

a) b)
Şek�l 4.42: İnce kenarlı mercek örnekler�

İnce kenarlı mercekler (Görsel 4.16) üzer�ne gelen bütün ışınları her �k�
yüzeyden kırarak merceğ�n orta noktasından geçen eksene yaklaştıra-
cak şek�lde yönlend�r�r. Bu nedenle �nce kenarlı merceklere yakınsak Şek�l 4.43: İnce kenarlı mercek
mercek de den�r. Şek�l 4.43’tek� g�b� göster�l�r. göster�mler�

10. SINIF FİZİK 237