Page 34 - Fizik 11 | 2.Ünite

ELEKTRİK VE MANYETİZMA

d d

E E

V
a) Üretece bağlı paralel b) Üreteçle bağlantısı kesilmiş
levhalar yüklü paralel levhalar

Şekil 2.23: Üretece bağlı olan ve bağlantısı kesilen yüklü paralel levhalar
Paralel levhalar bir üretece bağlanırsa levhaların potansiyel farkı sabitlenir (Şekil 2.23.a). Levhalar yüklendikten
sonra üreteçle bağlantısı kesilirse levhalardaki yük miktarları sabit kalır. Levhalar arasındaki elektrik alan çizgi
sayısı ve elektrik alanın değeri değişmez (Şekil 2.23.b). Bu levhalar birbirinden uzaklaştırılırsa zıt yüklü oldukları
için elektriksel kuvvetlere karşı iş yapılır. Yapılan bu iş, sisteme elektriksel potansiyel enerji olarak aktarılır. Bu
nedenle üretece bağlı olmayan levhalar birbirinden uzaklaştırıldığında levhaların potansiyel farkı artar.
+q yüklü parçacık, yüklü levhalar arasına bırakıldığında (+) yüklü levha-
d dan (-) yüklü levhaya doğru hareket eder. Düzgün elektrik alan içindeki
yüklü cisme etki eden elektriksel kuvvetin yönü, elektrik alanın doğrul-
tusuna daima paraleldir. (+) yüklü cisme elektrik alan yönünde, (-) yüklü
E
cisme elektrik alana zıt yönde kuvvet etki eder. Sürtünme ve yer çekimi
kuvvetinin ihmal edildiği ortamdaki parçacıklar elektriksel kuvvet yö-
+q nünde hareket eder. Elektrik alan içindeki yüklü cismi harekete geçiren
F
elektriksel kuvvetin büyüklüğü
-q F = q E$ = q V olur (Şekil 2.24).
- F d
Yükün bir levhadan diğerine taşınması sırasında elektriksel kuvvetlerin
yaptığı iş

W = F d$ = q Ed$ $ = qV$ olur.
V
Şekil 2.24: Paralel levhalar arasında yüklü V K V L V M
cisimlere etkiyen kuvvetler

Elektriksel potansiyel, skaler bir büyüklüktür. Bu nedenle levhalar
arasındaki herhangi bir noktanın elektriksel potansiyeli, (+) yüklü E
levhadan (-) yüklü levhaya gidildikçe azalır. Bir levhaya eşit uzaklık-
ta olan noktalar aynı elektriksel potansiyele sahip olur. Elektriksel
potansiyelleri eşit olan bu noktaların oluşturduğu yüzeyler para-
lel levhalar arasındaki eş potansiyel yüzeylerdir. Şekil 2.25'teki üç
eş potansiyel yüzeyin elektriksel potansiyelleri V K , V L ve V M ’dir. Bu
elektriksel potansiyellerin büyüklük ilişkisi V K > V L > V M olur.

V
Şekil 2.25: Paralel levhalar arasındaki eş
potansiyel yüzeyler

290