Page 11 - Fizik 11 | 2.Ünite

ELEKTRİK VE MANYETİZMA

i i
r 2r
O O

a) Üzerinden i akımı geçen r yarıçaplı halka b) Üzerinden i akımı geçen 2r yarıçaplı halka

Şekil 2.41: Üzerinden aynı akım geçen farklı yarıçaplı halkalar

Düz telin çevresinde oluşan manyetik alan şiddeti telden uzaklaştıkça azalır. Benzer şekilde halkanın yarıçapı
arttırıldığında da halka merkezinde oluşan manyetik alan şiddeti tel halkanın merkezinden uzaklaştığı için aza-
lır. i akımı geçen r yarıçaplı halkanın merkezinde oluşan manyetik alan şiddeti B ise halkanın yarıçapı iki katına
çıkarılırsa manyetik alan şiddeti yarıya iner ve B/2 olur (Şekil 2.41).

r i i 2 r
O O

a) Üzerinden i akımı ge- b) Üzerinden i2 akımı ge-
çen r yarıçaplı halka çen r yarıçaplı halka

Şekil 2.42: Üzerinden farklı akım geçen aynı yarıçaplı halkalar
Düz telin çevresinde oluşan manyetik alan şiddeti telden geçen akım arttıkça artar. Benzer şekilde halkadan ge-
çen akım şiddeti arttırıldığında da halka merkezinde oluşan manyetik alan şiddeti artar. i akımı geçen r yarıçaplı
halkanın merkezinde oluşan manyetik alan şiddetinin büyüklüğü B ise i2 akımı geçen halkanın merkezinde
oluşan manyetik alan şiddetinin büyüklüğü 2B olur (Şekil 2.42).
Halkanın içinde bulunduğu ortamın manyetik geçirgenliği de manyetik alanın değişmesine neden olur. Üzerin-
den i akımı geçen r yarıçaplı halkanın merkezinde oluşan manyetik alanın şiddeti

K 2$ r i $
B = r bağıntısıyla bulunur.

Halkanın merkezindeki manyetik alanın yönü sağ el kuralı ile bulunur. Bu kurala göre sağ elin dört parmağı akı-
mın dönme yönünü gösterecek şekilde iletken halka avuç içine yerleştirildiğinde dik olarak açılan başparmak
manyetik alanın yönünü gösterir (Görsel 2.6).

i
i

a) Yatay düzlemde b) Düşey düzlemde
Görsel 2.6: Halkanın manyetik alanının yönünün sağ el kuralı ile gösterimi

313
313