Page 16 - Fizik 11 | 2.Ünite

ELEKTRİK VE MANYETİZMA

l l

i N N
i 2
a) Üzerinden i akımı geçen b) Üzerinden i2 akımı geçen
akım makarası akım makarası

Şekil 2.47: Üzerinden farklı akımlar geçen akım makaraları

Sarım sayısı N, sarımının uzunluğu l olan akım makarasından i akımı geçmektedir (Şekil 2.47.a). Makaradan ge-
çen akım şiddeti iki katına çıkarıldığında her bir halkanın merkezinde oluşan manyetik alan şiddetinin artması
sonucunda makaranın merkez eksenindeki manyetik alanın şiddeti de artacaktır (Şekil 2.47.b). Akım makarası-
nın merkez ekseninde oluşan manyetik alan şiddeti, akım şiddeti ile doğru orantılıdır.

l l

i N 1 N 2
i
a) N 1 sarımlı akım makarası b) N 2 sarımlı akım makarası
Şekil 2.48: Sarım sayıları farklı akım makaraları
Sarım sayıları N 1 , N 2 ve sarımlarının uzunluğu l olan akım makaralarından aynı şiddette i akımı geçmektedir
(Şekil 2.48). N 2 sarımlı makaranın merkez ekseninde manyetik alan oluşturan halka sayısı daha fazla olduğu
için makaranın merkez ekseninde oluşan manyetik alanın şiddeti de daha fazla olur. Akım makarasının merkez
ekseninde oluşan manyetik alan şiddeti, sarım sayısı ile doğru orantılıdır.

l 2l

N N
i i
a) Sarım uzunluğu l olan b) Sarım uzunluğu 2l olan akım makarası
akım makarası

Şekil 2.49: Sarım sayıları farklı akım makaraları
Sarımlarının uzunluğu l, 2l ve sarım sayıları N olan akım makaralarından aynı şiddette i akımı geçmektedir
(Şekil 2.49). Makara üzerindeki sarım sayıları aynı olduğu hâlde sarım sıklığının farklı olmasından dolayı ma-
karaların merkez ekseninde oluşan manyetik alan şiddetleri farklıdır. l uzunluğundaki sarımların oluşturduğu
manyetik alanın şiddeti daha fazladır. Akım makarasının merkezinde oluşan manyetik alan şiddeti, sarım uzun-
luğu ile ters orantılıdır.
Akım makarasının merkez ekseninde oluşan manyetik alanın şiddetini etkileyen diğer bir etken, makara içinde-
ki ortamın cinsidir. Akım makarasının ortasındaki boşluğa bir demir çubuk yerleştirildiğinde akım makarasının
merkez eksenindeki manyetik alan şiddeti artar. Bunun nedeni, demir çubuğun manyetik geçirgenliğinin bü-
yük olmasıdır. Manyetik geçirgenlik arttıkça manyetik alan sabiti de artar. Sarımların uzunluğu l, sarım sayısı N
olan ve üzerinden i akımı geçen akım makarasının merkezinde oluşan manyetik alan şiddeti

B = N K 4$ r i $ bağıntısıyla bulunur.
l

318