Page 17 - Fizik 11 | 2.Ünite

ELEKTRİK VE MANYETİZMA

B

i

Şekil 2.50: Akım makarasında manyetik alan çizgileri ve sağ el kuralı

Akım makarasının merkez ekseninde oluşan manyetik alanın yönü halkada olduğu gibi sağ el kuralı ile bulunur.
Dört parmak akım yönünü gösterecek şekilde makara sağ elin avuç içine yerleştirildiğinde dik açılan başpar-
mak manyetik alanın yönünü gösterir (Şekil 2.50).

41. ALIŞTIRMA

Şekil I ve Şekil II'deki gibi verilen iki akım makarasının üzerinden akım geçmektedir.

Buna göre makaraların merkez ekseninde oluşan manyetik alanın yönünü makaraların üzerine
çiziniz.

ÇÖZÜM

V

V

Şekil I Şekil II

42. ALIŞTIRMA

L
Yarıçapı r, uzunluğu L olan silindir şeklindeki yalıtkan cisim ve iletken tel kul- l
lanılarak sarım sayısı N, sarımlarının uzunluğu l olan akım makarası oluşturul-
muştur. Akım makarası üretece bağlanarak telden i akımı geçmesi sağlanmıştır. r
Bu durumda akım makarasının merkez ekseninde manyetik alan oluşmaktadır.
Akım makarası üzerinde yapılan bazı değişiklikler tabloda verilmiştir. i
Değişikliklerin her biri ayrı ayrı yapıldığında makaranın merkez eksenindeki V
manyetik alanın yönünün ve büyüklüğünün ne şekilde etkileneceğini tablo-
daki boş yerlere yazınız.

ÇÖZÜM
Manyetik Alanın Yönü Manyetik Alanın Şiddeti
Yapılan Değişiklik
(Değişir/Değişmez) (Artar/Azalır/Değişmez)
r yarıçapını arttırmak

i akım şiddetini arttırmak

N sarım sayısını azaltmak
l uzunluğunu arttırmak

i akımının yönünü değiştirmek

319
319