Page 22 - Fizik 11 | 2.Ünite

ELEKTRİK VE MANYETİZMA

K L K L
B L B K B L B K
F K F L F K F L
l l

i K i K
i L i L
d d
a) Aynı yönlü akım geçen paralel teller b) Zıt yönlü akım geçen paralel teller

Şekil 2.54: Üzerinden akım geçen paralel teller
Aynı yönlü i K ve i L akımları geçen l uzunluğundaki K ve L telleri paralel olarak yerleştirilmiştir (Şekil 2.54.a). K
teli, sağ el kuralına göre L telinin bulunduğu tarafta sayfa düzlemine dik ve içeri doğru sabit büyüklükte B K
manyetik alanını oluşturur. K telinin oluşturduğu dış manyetik alan içinde kalan ve üzerinden akım geçen L teli-
ne manyetik kuvvet etki eder. Bu kuvvetin yönü sağ el kuralı ile bulunursa L teline etkiyen kuvveti F olur. Aynı
L
şekilde L teli de K telinin bulunduğu tarafta sayfa düzlemine dik ve dışarı doğru sabit büyüklükte B manyetik
L
alanını oluşturur. Akım geçen K teline de L telinin oluşturduğu manyetik alandan dolayı manyetik kuvvet etki
eder. Bu kuvvetin yönü sağ el kuralı ile bulunursa K teline etkiyen kuvveti F olur. Üzerlerinden aynı yönlü akım
K
geçen paralel tellere uygulanan manyetik kuvvetler telleri birbirine yaklaştıracak şekilde oluşur.
Benzer şekilde üzerlerinden zıt yönlü akım geçen teller de birbirine manyetik kuvvet uygular. Bu kuvvetler tel-
leri birbirinden uzaklaştıracak yönde oluşur (Şekil 2.54.b).

K $ K $
il eşitliğinde B =
il eşitliğinde B =
F = B $$ K d i 2 K yerine yazılırsa F = B $$ L d i 2 L yerine yazılırsa
K
K
L
K
L
L
K2 $ K2 $
il
F = d i K $$ F = d i L $$
il
L
K
K
L
K2 $ ii$ K2 $ ii$
F = d K L l olur. F = d L K l olur.
K
L
Teller birbirine akım şiddetleri ve uzunlukları ile doğru orantılı, aralarındaki uzaklık ile ters orantılı olarak deği-
şen bir kuvvet uygular. Kuvvetler eşit büyüklükte ve zıt yönlüdür.
47. ALIŞTIRMA
Birbirine paralel K ve L tellerinden şekilde verilen yönlerde akımlar geçmektedir.
Buna göre her bir tele etki eden manyetik kuvvetlerin yönünü çiziniz.
ÇÖZÜM

i K i K
K K
K i K

i L i L L
L L i L

324