Page 26 - Fizik 11 | 2.Ünite

ELEKTRİK VE MANYETİZMA

B V B

V
q q

a) Manyetik alanla dik hareket eden yük b) Manyetik alanla paralel hareket eden yük

Şekil 2.58: Düzgün manyetik alanda hareket eden yükler
Düzgün manyetik alan içerisindeki hareketli yüke etki eden manyetik kuvvetin büyüklüğü; manyetik alan şid-
deti ( B ), yük miktarı (q) ve yükün hızı ( V ) ile doğru orantılıdır. Manyetik kuvvet aynı zamanda hız vektörü ile
manyetik alan vektörü arasındaki açıya bağlı olarak değişir. Yüklü parçacık manyetik alana dik olarak girdiğinde
yüklü parçacığa etki eden manyetik kuvvet en büyük değerini alır (Şekil 2.58.a). Yüklü parçacık manyetik alana
paralel olarak girdiğinde ise yüklü parçacığa manyetik kuvvet etki etmez (Şekil 2.58.b).

37. ÖRNEK

Düzgün B manyetik alanına V hızıyla Şekil I’deki gibi +q ve Şekil II’deki gibi –q yükleri gönderilmiştir.

B B

V V

+q -q

Şekil I Şekil II
Buna göre yüklere etki eden manyetik kuvvetlerin yönünü bulunuz.

ÇÖZÜM

Şekildeki gibi sağ elin başparmağı hız vektörünü, diğer dört parmak manyetik alanın yönünü göstere-
cek şekilde tutulduğunda avuç içi pozitif yüke etki eden manyetik kuvvetin yönünü gösterir. Negatif
yüke sağ el kuralı uygulanırken başparmak yükün hareket yönünün tersi yönde, dört parmak manye-
tik alan yönünde tutulduğunda avuç içi negatif yüke etki eden manyetik kuvvetin yönünü gösterir.
Bu durumda +q yüküne etki eden kuvvet sayfa düzleminden dışarı doğru, -q yüküne etki eden kuvvet
sayfa düzleminden içeri doğrudur.
B B
F F
V V

+q -q

Şekil I Şekil II

328