Page 28 - Fizik 11 | 2.Ünite

ELEKTRİK VE MANYETİZMA

Yük miktarları ve hızlarının büyüklüğü eşit olan iki parçacık aynı manyetik alana girdiğinde kütlesi büyük olan
parçacık yarıçapı daha büyük bir yörüngede dolanır. Yük miktarları ve kütleleri eşit olan iki parçacık aynı man-
yetik alana girdiğinde hızı büyük olan parçacık yarıçapı daha büyük bir yörüngede dolanır.

Kütleleri ve hızlarının büyüklüğü eşit olan iki parçacık aynı manyetik alana girdiğinde yük miktarı büyük olan
parçacık yarıçapı daha küçük bir yörüngede dolanır. Yük miktarları, hızlarının büyüklüğü ve kütleleri eşit olan iki
parçacıktan daha şiddetli bir manyetik alana giren parçacık yarıçapı daha küçük bir yörüngede dolanır.

38. ÖRNEK

Düzgün B manyetik alanına, alana dik V hızıyla giren (-) yüklü parçacık r yarıçaplı yörüngede dolan-
maktadır.
Buna göre

I. Manyetik alanın şiddetinin artmasıyla parçacığın yörünge yarıçapı artar.
II. Manyetik alan içinde parçacığın hızının büyüklüğü değişmez.
III. Manyetik alana giriş hızının artmasıyla parçacığın yörünge yarıçapı azalır.

ifadelerinden hangileri doğrudur?

ÇÖZÜM

Manyetik alanın şiddetinin artmasıyla r yarıçapı azalır. Alan içinde parçacığa etki eden manyetik kuv-
vet hız vektörüne dik olduğu için parçacığın hızının büyüklüğü değişmez. Parçacığın manyetik alana
giriş hızının artmasıyla yörünge yarıçapı artar. Dolayısıyla II. ifade doğru, I. ve III. ifade yanlıştır.

52. ALIŞTIRMA

Yüklü parçacıkların düzgün manyetik alandaki hareketini gözlemlemek B
amacıyla yapılan bir deneyde kütlesi m ve yükü +q olan parçacık, sabit V
büyüklüğündeki hızla sayfa düzleminden dışarı doğru yönelmiş düzgün B +q
manyetik alanına gönderilmiştir. Yüklü parçacığın manyetik alan içinde O K V
merkezli ve r yarıçaplı yörüngede hareket ettiği tespit edilmiştir. m

Tabloda deneyde yapılması istenen değişiklikler verilmiştir. Değişiklikle- r
rin yüklü parçacığın yörünge yarıçapı ve dönme yönünü ne şekilde değiş- O
tireceğini tablodaki boş yerlere yazınız.

ÇÖZÜM

Yörünge Yarıçapı Dönme Yönü
Yapılan Değişiklik
(Artar/Azalır/Değişmez) (Değişir/Değişmez)
Parçacığın yük miktarını (q) arttırmak

Parçacığın alana giriş hızını arttırmak

Manyetik alan şiddetini azaltmak
Deneyi -q yüklü parçacıkla yapmak

330