Page 24 - Fizik 11 | 2.Ünite

ELEKTRİK VE MANYETİZMA

Torkun büyüklüğü; çerçevenin konulduğu manyetik alanın şiddeti, çerçeveden geçen akım şiddeti ve çerçeve-
nin alanı ile doğru orantılıdır. Ayrıca üst üste birden çok çerçeve kullanılarak oluşan torkun artması sağlanabilir.
Üst üste konmuş N tane çerçevede oluşan toplam torkun büyüklüğü

x = NB$$ i A$ şeklinde olur.

36. ÖRNEK

Bir iletken çerçeveden i akımı geçmektedir. Yüzey alanı A olan çerçeve, büyük- O Ekseni
lüğü B olan düzgün manyetik alana konulduğunda O ekseni etrafında dön-
mektedir. B
Buna göre

a) Çerçeveden geçen akım şiddeti arttırılırsa çerçeveye etki eden toplam
tork nasıl değişir?
b) Çerçevenin içinde bulunduğu manyetik alanın şiddeti arttırılırsa çerçe- i i
veye etki eden toplam tork nasıl değişir?
c) Manyetik alan içinde kalmak şartıyla çerçevenin konumu değiştirilme-
den çerçevenin kenar uzunlukları arttırılırsa çerçeveye etki eden toplam
tork nasıl değişir?

ÇÖZÜM
Akım geçen iletken çerçeveye etkiyen toplam torkun büyüklüğü; akım şiddeti, yüzey alanı ve manye-
tik alan şiddeti ile doğru orantılıdır. O hâlde x = NB$$ i A$ ifadesine göre

a) Akım şiddeti arttığı için toplam tork artar.
b) Manyetik alan şiddeti arttığı için toplam tork artar.
c) Çerçevenin yüzey alanı arttığı için toplam tork artar.

49. ALIŞTIRMA

V
İletken çerçeve düzgün B manyetik alanının içine yerleştirilerek üretece bağ- K
lanmıştır. Düşey düzlemdeki iletken LMNP çerçevesi, dönme ekseni etrafında
dönebilmektedir. B L P

Sürtünmeler ihmal edildiğine göre K anahtarı kapatıldığında çerçeveye
etki eden kuvvetleri çizip manyetik alan içindeki çerçevenin hareketini yo-
rumlayınız. M N
Dönme
Ekseni
ÇÖZÜM

326