Page 24 - Fizik 12 | 3.Ünite

3. ÜNİTE: DALGA MEKANİĞİ

3.1.6. Işık ve Ses Dalgalarında Doppler Olayının

Etkileri
Hatırlatma
Hatırlatma
Işık, ses ve su dalgalarında gözlenen frekanslar, kaynak ve gözlemc�
Dalgaların frekansı sadece dalga hareket�ne bağlı olarak farklı algılanır. Gözlenen frekanstak� bu değ�ş�m
kaynağının frekansına bağlıdır. Chr�st�an Doppler (Kr�sçın Dopler) tarafından açıklandığı �ç�n Doppler
Kaynağın özell�kler� değ�şmed�ğ� olayı olarak adlandırılır.
sürece frekansı değ�şmez.
Ambulansın s�ze yaklaşması ve uzaklaşması sırasında s�ren ses�n�n
nasıl değ�şt�ğ�n� fark ett�n�z m�?
Hatırlatma
Hatırlatma
Duran b�r ambulansın s�ren�nden çıkan ses�n frekansı sab�tt�r. Yol kena-
Dalgaların hızı sadece ortam rında bekleyen Mert ve Ceren’�n �ş�tt�ğ� ses�n frekansı ambulans s�re-
özell�kler�ne bağlıdır. Aynı ortam- n�nden yayılan ses dalgalarının frekansıyla aynıdır (Şek�l 3.26).
dak� dalgaların hızları da aynıdır.
Ceren Mert

Hatırlatma
Hatırlatma
Ses havada yaklaşık 340 m/s
hızla yayılır.

Hatırlatma Şek�l 3.26: Ses kaynağı ve gözlemc�ler�n harekets�z olması durumu
Hatırlatma
Frekansı düşük seslere kalın ses Ambulans Mert’e doğru hareket ett�ğ�nde ambulansın s�ren�nden yayı-
ya da pes ses, frekansı yüksek lan ses�n frekansıyla Mert ve Ceren’�n �ş�tt�ğ� ses�n frekansları eş�t
seslere �nce ses ya da t�z ses
den�r. olmaz (Şek�l 3.27).

Ceren Mert

Şek�l 3.27: Ses kaynağının hareketl� ve gözlemc�ler�n
harekets�z olması durumu

Ambulans (ses kaynağı) Mert’e doğru yaklaştıkça s�renden yayılan
ses�n hızı değ�şmezken kaynaktan çıkan ses dalgaları Mert’e yaklaşır.
Böylece önceden üret�len ses dalgaları b�rb�r�ne yaklaşır ve Mert’�n
b�r�m zamanda �ş�tt�ğ� ses dalgalarının sayısı artar. Mert, ambulans
duruyorken �ş�tt�ğ� sesten daha �nce b�r ses �ş�t�r.

Ambulans Ceren’den uzaklaştıkça ses dalgalarının üret�m noktaları da
uzaklaşır. Böylece önceden üret�len ses dalgaları �le sonradan üret�-
len ses dalgaları arasındak� mesafe de sürekl� artar. Ceren’�n b�r�m
zamanda �ş�tt�ğ� ses dalgası sayısı azalır. Ceren, ambulans duruyorken
�ş�tt�ğ� sesten daha kalın b�r ses �ş�t�r.

Ambulansların üzer�nde tanıtıcı �şaretler olması onların uzaktan tanın-
malarına yardımcı olur ve özel s�renler� de traf�kte öncel�k sağlar. Ken-
d�s�ne, a�les�ne çevres�ne karşı sorumluluk duygusu �ç�nde olan b�rey-
ler�n traf�kte ambulanslara öncel�k tanıması gerekmekted�r.

128 12. SINIF FİZİK